Autor był sierotą wojenną. Jedną z około 400 tysięcy innych, jemu podobnych. Szczególność jego sieroctwa polegała na tym, że nie wiedział, kim jest – Polakiem czy Niemcem? Kiedy się urodził? Data urodzenia została wybrana przez dom dziecka jako jedna z dwóch możliwych. Jak się nazywał? W użyciu była wersja nazwiska, którą sam sobie poprawił, gdy nadarzyła się ku temu sposobność. W wieku 18 lat otrzymał poświadczoną sądownie metrykę, do której wymyślił wszystkie niezbędne dane. Jego książka stanowi rzadki dokument codziennego życia ostatnich świadków tamtych czasów – sierot, dla których prawdziwym domem stały się domy dziecka wczesnego PRL.
Jednocześnie Witraż… jest książką, która tworzy niezwykłą, wszechstronną panoramę wojennej historii dzieci. Michał Christian zaczął bowiem dociekać swojej tożsamości i szeroko zakrojone poszukiwania stały się częścią książki. Przedzierał się przez literaturę i archiwalia, docierał do wielu osób. Poszukiwania prowadził wszędzie tam, gdzie w czasie wojny aresztowano, rozstrzeliwano i wywożono ludność polską. Tam, gdzie mogły rodzić się lub przebywać sieroty – w Lebensbornach, w niemieckich domach publicznych i obozach koncentracyjnych. W jednym ze śląskich Polenlagrów natrafił na „swój” ślad. Był to wąski, wysoki i kolorowy witraż zakończony gotyckim ostrołukiem. Swoista pieczęć, która się odcisnęła w jego umyśle, gdy był maleńkim dzieckiem. Poszedł tym tropem. Przez cztery lata poszukiwań wniknął w wojenną tragedię ludzi i niewyobrażalną gehennę dzieci. Nasuwa się myśl, że to bardziej ich losy śledził, aniżeli szukał siebie. A jednak! Udało mu się odnaleźć ślady swoich korzeni.
Spis treści
WSTĘP
DOMY DZIECKA
Pierwszy ślad w pamięci
Wielka Osina
Niemcza
Miszkowice
Szkoła podstawowa
Pieszyce
Koledzy z PDDz odnaleźli mnie w Krakowie
Losy Romka
Odwiedziny w PDDz w Pieszycach
Wracam do poszukiwań swoich korzeni
Rodzice Pękalów
Matka Arego
Ojciec Sauera i rozmowy o służbie wojskowej
Sprawdzenie mego pacyfizmu w praktyce
Relacja Jania
Nauka altruizmu
Nauka odwagi
Kradzież chleba
Zachciało mi się jabłek
Gangi kiboli
Matematyka
Karanie krnąbrnych dzieci
Kradzieże
Lucynka
Zabawa i rozdawanie nagród
Sieroty greckie i macedońskie
Nauka jazdy
Wzorowe ogrodnictwo
Wstydliwe znalezisko w spodniach kierownika
Technikum Samochodowe w Strzelinie
Wybór studiów
O nauczycielach matematyki i nie tylko
Bóle głowy
Egzaminy wstępne na studia
Historie wojenne Zygmunta Szyla
Pierwsza wersja Szyla
Druga wersja Szyla
Trzecia wersja Szyla
Moja zmyślona metryka urodzenia
Historia Arego Glunda
Niemcy po I wojnie światowej
Domy publiczne w III Rzeszy
Puffy w obozach koncentracyjnych
Lebensborn e.V. (Źródło Życia)
Dzieci urodzone przez kobiety wysłane na roboty przymusowe do Rzeszy
Dzieci urodzone w obozach pracy lub obozach koncentracyjnych
MOJE POSZUKIWANIA
Poszukiwanie witrażu
Polenlagry
Pogrzebień (Kornowac) – Polenlager nr 82
Polenlager w Lyskach – Polenlager nr 56
Inż. por. Tadeusz Kłapica-Karwowski
Remki
Leszno
Grupa „Ordona”
Odnalazłem swoją wychowawczynię
Losy Mieczysława Cetnika
Wycieczka do Wielkiej Osiny
Teleradiestezja
Akcja „Oderberg”
Potulice
Puszczykowo
Brochów
Bruczków
Podróż na Śląsk i do Wielkopolski
Bałdowice
Kalisz
USC w Perzowie
Chrzczenie dzieci w Sycowie podczas okupacji
Dwie historie miłosne z czasów wojny
Pierwsza historia miłosna
Druga historia miłosna
Druga podróż do Bałdowic i Lewina Brzeskiego
Znowu Lyski
Tęgie lanie
Bardo Śląskie
Poszukiwania w IPN
Rozwiązanie zagadki grobu Anny Radzioch
Tragedia w Łęgu
Poszukiwania w Łódzkiem
Poszukiwania na Pomorzu
Jeszcze jeden domniemany scenariusz moich losów
Christian Gustav w KL Stutthof
Ewakuacja obozu
Breslau
Bilans
Dzieci w KL Auschwitz
Nakło Śląskie
Dzieci Zamojszczyzny
Znalazłem swoje korzenie
Najpierw o Menonitach
Jeszcze o obcym osadnictwie na terenie Polski
ANEKSY
1. Akcja „Oderberg”
2. Losy Alojzego Twardeckiego
3. Doktor Franciszek Witaszek i jego córki
4. Losy Jana Dopierały
5. Sieroty greckie i macedońskie
6. Polityka demograficzna Himmlera
7. Listy do Hitlera
8. Wysiedlenia Polaków
9. Wysiedlenia z ziemi żywieckiej – Aktion Saybusch
10. Werwolf
11. Volkslisty – listy DVL
12. Zbrodnia w Piaśnicy
13. KL Auschwitz
14. Wysiedlenia na Zamojszczyźnie
Mapy
Bibliografia
Spis ilustracji
Indeks nazwisk