Książka podejmuje problem obecności i recepcji niezależnej literatury i  – szerzej – kultury rosyjskiej w Polsce w latach 1956-1989. Omawia zjawiska wciąż mało rozpoznane: samizdat, tamizdat, sztukę nonkonformistów czy działalność dysydencką na tle panoramy przemian zachodzących zarówno w Polsce, jak i w Związku Radzieckim. Stanowi próbę rekonstrukcji wzajemnych polsko-rosyjskich związków w czasach naznaczonych totalitaryzmem. Zaprezentowana w niej twórczość Anny Achmatowej, Osipa Mandelsztama, Michaiła Zoszczenki, Warłama Szałamowa, Aleksandra Sołżenicyna, Andrieja Płatonowa, Josifa Brodskiego ukazuje inną – wolną i suwerenną duchowo – Rosję. Utwory wymienionych autorów kształtowały świadomość Polaków, a ich walory artystyczne przybliżali tłumacze i propagatorzy literatury rosyjskiej, którzy wbrew obowiązującej ideologii, propagandzie oraz stylistyce pisania o Rosji potrafili odkryć czytelnikom jej nieznane dotąd oblicze.

SPIS TREŚCI

SŁOWO WSTĘPNE

Część I

WĘZŁY

PRZEDMOWA

Rozdział 1. ROK 1956. ODWILŻ

1.1. Wprowadzenie

1.2. Emigracja

1.3. Łagry

1.4. Samizdat

1.5. „Majak”

1.6. „Szestidiesiatniki”

1.7. Dysydenci

1.8. Strach

1.9. Cenzura

1.10. Tradycja

Rozdział 2. ROK 1968. PRZEŁOM

2.1. Wprowadzenie

2.2. Plac Czerwony

2.3. Detente i jego paradoksy

2.4. Rozmowy z Moskalami

2.5. Grupa Inicjatywna i Komitet Praw Człowieka

2.6. Nonkonformiści

2.7. Teatr na Tagance

2.8. Radzieckie kino „moralnego niepokoju”

2.9. Tamizdat

2.10. Rok Sołżenicyna

Enklawy

Rozdział 3. ROK 1976. DZIAŁANIE

3.1. Okres helsiński

3.2. Komitet Obrony Robotników

3.3. „Zapis” i „Metropol”

3.4. Publicystyka

3.4.1. Naród

3.4.2. Inteligencja

3.4.3. Kultura

3.4.4. Socjalizm

3.4.5. Emigracja

Część II

OBECNOŚĆ

Przedmowa

Rozdział 1. CASUS: ZOSZCZENKO

Rozdział 2. „WSKRZESZENIE” PUSZKINA

Rozdział 3. ŚWIADKOWIE GUŁAGU

Rozdział 4. MUZA PAMIĘCI. O OBECNOŚCI OSIPA MANDELSZTAMA

Rozdział 5. MUZA PŁACZU. O OBECNOŚCI ANNY ACHMATOWEJ

Rozdział 6. DYKTAT JĘZYKA. O OBECNOŚCI JOSIFA BRODSKIEGO

UWAGI KOŃCOWE

BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK