Seria FILOZOFIA WSPÓŁCZEŚNIE

Na niniejszy tom składają się wybrane teksty referatów wygłoszonych na ogólnopolskiej konferencji naukowej z udziałem gości zagranicznych Filozofia przyrody współcześnie, zorganizowanej w Lublinie w dniach 17-18 kwietnia 2008 r. przez Zakład Ontologii i Teorii Poznania Instytutu Filozofii UMCS oraz Lubelski Oddział Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Filozofia przyrody jest fascynującą dyscypliną, gdyż jej zagadnienia dotyczą fundamentalnych aspektów świata, będących niegdyś przedmiotem wyłącznie filozoficznej spekulacji, a współcześnie także przedmiotem badań nauk szczegółowych. Praca ukazuje wielkie bogactwo, złożoność i wieloaspektowość problematyki pojawiającej się w ramach filozofii przyrody i nauk szczegółowych, zarówno przyrodniczych, jak i matematycznych. W części pierwszej (Zagadnienia statusu filozofii przyrody, jej relacji do nauk przyrodniczych i metafizyki) zebrano teksty dotyczące problematyki metafilozoficznej: zagadnienia relacji między filozofią przyrody a naukami przyrodniczymi i techniką z jednej strony, oraz pozostałymi dyscyplinami filozoficznymi, w szczególności zaś metafizyką (ontologią) z drugiej. W części drugiej (Filozoficzne zagadnienia nauk przyrodniczych) znajdują się artykuły podejmujące filozoficzne zagadnienia fizyki, chemii, kosmologii i biologii oraz matematyki. Część trzecia (Wybrane zagadnienia filozofii przyrody) jest zbiorem tekstów dotyczących istnienia przypadku i celowości w świecie, rozróżnienia na przedmioty naturalne i sztuczne, filozoficznych zagadnień związanych z wpływem na współczesną filozofię przyrody technologii informatycznych, komputerowych systemów odkryć naukowych oraz filozofii procesu.

SPIS TREŚCI

Andrzej Łukasik, Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Część pierwsza

Zagadnienia statusu filozofii przyrody,

jej relacji do nauk przyrodniczych i metafizyki

Anna Latawiec, W poszukiwaniu obrazu współczesnej filozofii przyrody . . . . 29

Anna Lemańska, Filozofia przyrody czy przyrodoznawstwa? . . . . . . . . . . . 43

Maciej Dombrowski, Filozofia przyrody w ujęciu Bolesława Józefa Gaweckiego –

pytanie o aktualność programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Marcin Szymajda, Fizyka a filozofia przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73

Teresa Grabińska, Wyjaśnienie pewnych nieporozumień w filozofii przyrody  87

Część druga

Filozoficzne zagadnienia

nauk przyrodniczych

Michał Tempczyk, Stabilność fizycznego obrazu świata. . . . . . . . . . . . . . . 99

Paweł Zeidler, Co, w jakim celu i w jaki sposób badają chemicy? Współczesne

kontrowersje wokół przedmiotu i specyfiki metodologicznej praktyki badawczej

chemii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  111

Wojciech P. Grygiel, The quantum world – real but not measurable . . . . . . .131

Elżbieta Kałuszyńska, Język a rzeczywistość. Performatywna funkcja języka 151

Dariusz Dąbek, Dlaczego kosmologia dedukcyjna przegrała rywalizację

z kosmologią ekstrapolacyjną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

Zenon E. Roskal, Odkrycie promieniowania neutralnego wodoru

w perspektywie kosmofilozofii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185

Ludwik Kostro, Magdalena Gajewska, Nowa antropologia rodząca się

w Kościele katolickim w kontekście osiągnięć nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Grzegorz Nowak, Filozofia biologii jako konieczna część filozofii przyrody. . . .217

FILOZODIA PRZYRODY

Część trzecia

Wybrane zagadnienia filozofii przyrody

Grzegorz Bugajak, Pojęcie przypadku i jego zastosowanie w analizach teorii

naukowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235

Zbigniew Wróblewski, Współczesne próby rehabilitacji teleologii w praktycznej

filozofii przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

Adam Świeżyński, Aspekt empiryczny zdarzeń cudownych jako przedmiot

filozofii przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

Jacek Rodzeń, Rozróżnienie na przedmioty naturalne i sztuczne a rozwój

przyrządów naukowych – zarys historyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287

Paweł Polak, Komputery, wyobraźnia i współczesna filozofia przyrody . . . . . . 305

Piotr Giza, Czy możliwa jest automatyzacja odkrycia naukowego: perspektywy

głównych programów badawczych w dziedzinie teorii odkryć maszynowych . . . . 319

Jari Palomäki, Modelling the World: A Process-Ontological Approach