Celem tej książki nie jest napisanie historii malarstwa iluzjonistycznego, lecz ukazanie swoistego sposobu myślenia o malarstwie na przykładzie szczególnej tradycji, która do pewnego stopnia zdominowała nowożytny punkt widzenia na kwestie sztuki i która z jednej strony wywodzi się z czasów starożytnych, a z drugiej przetrwała, przynajmniej w szczątkowej formie, awangardową rewolucję początku XX wieku. Właściwym przedmiotem książki będzie zatem sposób widzenia wspólny w pewnym okresie zarówno artystom, jak i odbiorcom, który zmaterializował się na różne sposoby w malarstwie trompte-l'oeil. Na ten sposób widzenia - z grubsza trwający od XV do XVIII wieku - składają się, rzecz jasna, elementy stałe (ergon) i zmienne (parergon). Celem książki nie jest też opisanie istoty iluzji w malarstwie rozumianej jako iluzjonistyczność malarstwa (figuratywnego). Przedmiotem rozważań bedą pewne konwencje odbioru, swoista, choć typowa dla tamtego okresu retoryka "krytyczno-artystyczna". Innymi słowy, podstawowym i najbardziej ogólnym celem tej książki jest opisanie tego, co można nazwać mitem obrazu iluzjonistycznego - opisanie mitu, wedle którego możliwe jest zbudowanie obrazu identycznego z tym, co na nim przedstawiono, a jednocześnie zachowującego swą obrazową tożsamość - ze wstepu

SPIS TREŚCI

WSTĘP

I. ILUZJA GOMBRICHA

1. Sztuka i złudzenie

2. Deluzja/iluzja

3. Obraz nieiluzjonistyczny/iluzjonistyczny

II. TROMPE -L’OEIL – ODSŁONY

1. Zwierciadło natury, mimesis

2. Metafora epistemologiczna, martwa natura

3. Wizualność malarstwa, paragone

4. Złudność malarstwa

5. Trompe -l’oeil jako dzieło sztuki i przedmiot teorii

6. Trompe -l’oeil jako tour de force

III. OBRONA PLATONA

1. „Platonizm”

2. Obraz, model

3. Mimesis

4. Widzieć, wiedzieć

5. Złudzenie

6. Poznanie przez sztukę

IV. IRONIA REPREZENTACJI

1. Mimesis/diegesis

2. Opis, efekt realności

3. Ikona, idol

4. (Nie)przezroczystość – mechanizm iluzji

5. Gra, ironia, paradoks

V. METAFORA MODELU

1. Perspektywa, camera obscura

2. Metafora, model

3. Lustro, znak naturalny

4. Ilustracja, abstrakcja

5. Poznanie przez sztukę

VI. ZAKOŃCZENIE

1. Konwencja społeczna, konwencja artystyczna

2. Ready -made?

PRZYPISY

WYBRANA BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK