Seria ARS VETUS ET NOVA. Tom XXXIV

W historiografii istnieje długa tradycja monografii poświęconych architektom. Niniejsza praca stanowi próbę wpisania się w tę tradycję, a przyjęcie jako obiektu badań postaci mistrza Benedykta podejmującego szereg zleceń na dworze Zygmunta I, wynika z zainteresowania klasą jego architektonicznych realizacji oraz dużym jak na polskie warunki zasobem archiwaliów dokumentujących jego działalność. Szczególnym impulsem do napisania tej książki była zakończona niedawno, kolejna wielka restauracja zamku wawelskiego, dostarczająca ogromnej ilości danych na temat architektury tej rezydencji, w znacznej części ukształtowanej właśnie pod kierunkiem mistrza Benedykta. Część tych informacji nie została jeszcze wykorzystana w literaturze naukowej, w odniesieniu do działalności tego architekta. Badania nad architekturą nowożytną w Polsce prowadzone po II wojnie światowej, pozwoliły znacznie rozszerzyć krąg budowli przypisywanych mistrzowi Benedyktowi, zarówno na podstawie przekazów archiwalnych jak również analizy formalnej i porównawczej. Szczególnie istotne w tym względzie były prace, poświęcone rezydencjom Zygmunta Starego w Piotrkowie i Sandomierzu, łączonym z działalnością budowlaną Benedykta już w przedwojennej literaturze przedmiotu. W kontekście twórczości architektonicznej mistrza Benedykta, oprócz próby jej charakterystyki, w publikacji analizie poddane zostaną również zagadnienia będące od dawna przedmiotem ogólnej refleksji historyków sztuki: kategoria stylu oraz status zawodowy budowniczych ukształtowanych jeszcze w późnogotyckiej tradycji artystycznej, działających na progu nowożytności.

SPIS TREŚCI

Wstęp
1. Mistrz Benedykt na tle stanu badań historii sztuki
i w świetle źródeł archiwalnych
1.1. Mistrz Benedykt w literaturze historyczno-artystycznej
1.2. Mistrz Benedykt w źródłach archiwalnych
2. Sejmowa rezydencja Zygmunta I w Piotrkowie
2.1. Turris in modum arcis Petricoviae aedificata
2.2. Rola projektanta i geneza architektury pałacu w Piotrkowie
2.3. Warsztat budowlany pałacu w Piotrkowie
i pochodzenie mistrza Benedykta
3. Zamek królewski na Wawelu – wspólne dzieło architektów
włoskich i mistrza Benedykta
3.1. Zamek królewski na Wawelu – pierwszy etap przebudowy
(1500–1517)
3.2. Geneza architektury zamku wawelskiego
3.3. Mistrz Benedykt na Wawelu przed 1519 rokiem – problem
kuchni i łaźni królewskiej
3.4. Skrzydło wschodnie krakowskiej rezydencji Zygmunta I
(1519–1529)
3.5. Rola mistrza Benedykta oraz jego warsztatu w nowożytnej
przebudowie zamku wawelskiego
4. Zamki królewskie w Sandomierzu i Niepołomicach
4.1. Udział mistrza Benedykta w przebudowie zamku
sandomierskiego (1514/1520–1527)
4.2. Prace mistrza Benedykta na zamku w Niepołomicach
5. Dzieła architektury hipotetycznie przypisywane mistrzowi Benedyktowi                                                                                          

6. Mistrz Benedykt i „styl między stylami” w architekturze
przełomu średniowiecza i nowożytności
6.1. Oddziaływanie architektury mistrza Benedykta
6.2. Czy istniał styl „gotycko-renesansowy” w architekturze
7. Architekt czy murator
Zakończenie
Bibliografia
Źródła ilustracji
Indeks nazwisk