Seria EDUKACJA NAUCZYCIELSKA POLONISTY. Tom XII

Autorzy kolejnego tomu serii „Edukacja nauczycielska polonisty” przekonują o nieuzasadnionej nieobecności literatury współczesnej w szkolnej edukacji. Analizują przeszkody w jej odbiorze i proponują sposoby ich przezwyciężania. Podsuwają nauczycielom pomysły na motywowanie do lektury, dowodzą, że zmaganie z sensem dzieła staje się intelektualną przygodą, zachęcają do autorefleksji nad wartością spotkań z literaturą. Zawarty w tomie Lektura szkolna bliżej teraźniejszości dobór tytułów współczesnej prozy i poezji celowo odchodzi od kanonicznego spisu dzieł, stanowiąc pewną sugestię dla polonistów, aby to oni decydowali o wyborze nowych lektur, kierując się potrzebami i problemami, jakie dotyczą ich wychowanków, a nie przywiązaniem do polonistycznych konspektów lekcji i do swych lekturowych przyzwyczajeń. Autorzy proponują niebanalne odkrywanie poezji poprzez refleksje o poetach i wierszach uwrażliwionych na malarstwo, przez spotkania z twórcami nieznanymi i poezją nieopisaną przez znawców i prowokowanie odbiorcy do nieustannych reinterpretacji wątków, tematów, toposów obecnych w kulturze na przestrzeni wieków. Podsuwają nauczycielom rozmaite koncepcje na szkolne spotkania z najnowszą prozą Olgi Tokarczuk, Janusza Andermana, Doroty Masłowskiej, Andrzeja Stasiuka, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wojciecha Kuczoka, Antoniego Libery i innych.

SPIS TREŚCI

WSTĘP
• Kłopotliwi współcześni. Nieobecność nieusprawiedliwiona [Anna Janus-Sitarz]
LITERATURA NAJNOWSZA W SZKOLE
• Prywatny Polak szuka swojej tożsamości albo literackie
zmagania ze światem nowoczesnym i ponowoczesnym.
Szkic krytyczny o literaturze najnowszej [Krzysztof Biedrzycki]
[1. Ku prywatności a) Osobny człowiek, b) Transgresje literackie, c) Badanie języka;
2. Budowanie tożsamości a) Polska, b) Mała ojczyzna, c) Genealogia, d) Płeć,
e) Spotkanie z innym; 3. Wobec zbiorowości a) Historia, b) Narracja, c) Polityka;
4. Źródła cierpienia a) Opresja, b) Obcość, c) Unde malum? d) Ból, samotność,
e) Śmierć; 4. Świat a) Epifania, b) Pytania religijne, c) Tradycja]
• Radość czytania, radość omawiania. Literatura fantasy na
lekcjach języka polskiego [Ewa Horwath]
[Uwiedzeni przez autorów; Od przygody do bohaterów, od bohaterów do wtórnych
światów, od światów fantastycznych do świata człowieka; Wśród kontekstów.
Blisko fi lozofi i; Motyw smoka; Różne konwencje i odmiany gatunkowe]
POEZJA BLIŻEJ TERAŹNIEJSZOŚCI
• Sposoby utrwalania „zobaczonego” w poezji współczesnej.
O poetach i wierszach uwrażliwionych na malarstwo [Anna Pilch]
[Czesław Miłosz – Stanisław Grochowiak – Tadeusz Różewicz; Adam Zagajewski
– Bronisław Maj – Jacek Dehnel; O sobie samym – o sobie samej: Miłosz
i Szymborska (poszukiwania w obszarze pamięci); O sobie samym – Miłosz;
O sobie samej – Szymborska]
• Spotkania z poetami [Stanisław Bortnowski]
[Samotnik z Prabut, czyli wiersze Ryszarda Skowrońskiego; Część pierwsza: sam
na sam z poezją; Część druga: rozmowa z Samotnikiem; Część trzecia: erotyk z kawą]
• Poezja Jacka Kaczmarskiego w liceum (Litania 1986, Tunel 2004) [Wojciech Strokowski]
[Kaczmarski a sporne postaci literatury polskiej; Katyń i przemilczane karty naszej
historii; Przemiany ideowe, polityczne, obyczajowe lat 80.; Wiersze ostatnie
– w obliczu choroby i śmierci]
• Ze wszystkich stron świata, czyli jak stworzyć Muzeum Poetyckie
Wisławy Szymborskiej – cykl lekcyjny [Anna Biernacka]
[Zasada konstrukcyjna cyklu; Co daje cykliczny układ materiału?; Nasza „droga”
do Muzeum, czyli jak wygląda cykl lekcji z poezji W. Szymborskiej; Metody
pracy; Co to jest „Muzeum Poetyckie W. Szymborskiej” i skąd wziął się pomysł?
– komentarz do zadania końcowego]
PROZA BLIŻEJ TERAŹNIEJSZOŚCI
• Bieguni Olgi Tokarczuk – impresje czytelnika potocznie
zapisane i ku szkole w poincie nachylone [Stanisław Bortnowski]
[Komu nie radzę czytać tej książki; Kto powinien sięgnąć po „Biegunów”; Jak
„Bieguni” mogą zaistnieć w szkole]
• Czas zatrzymany, czas spowolniony. Proza Janusza Andermana [Anna Janus-Sitarz]
[Polska i Polacy. Tacy jesteśmy?; Człowiek kameleon; Pożerają nas mass media;
Zatrzymać czas – sens sztuki, sens życia; Zasada „głuchego telefonu”, czyli: jak
to jest zrobione? Język; „To wszystko” – pytania do lektury]
• Idiom Masłowskiej? [Marta Rusek]
[Casus młodej autorki; „Mówienie Masłem”; Literatura, która mierzy się ze
współczesnością; „Swój sąd uzasadnij” – czytać czy nie czytać?]
• Opowieści galicyjskie Andrzeja Stasiuka [Maciej Pabisek]
[Beskid literacki; Beskid lekcyjny; Lekcja pierwsza: „Państwo mężczyzn. Państwo
kobiet”; Lekcja druga: „Babka” i dr Judym; Lekcja trzecia: „Opowieści galicyjskie” wobec literackich i kulturowych tradycji]
• Współczesność zamknięta w małych opowieściach. Etyczne
interpretacje literatury najnowszej [Anna Włodarczyk]
[Interpretacja etyczna jako dialog (Olga Tokarczuk, „Ostatnie historie”); Interpretacja etyczna jako wrażliwość (Wojciech Kuczok, „Senność”); Interpretacja etyczna jako pluralizm (Antoni Libera, „Madame”)]
• Biedny licealista patrzy na getto, czyli po co wpisywać
Kinderszenen J.M. Rymkiewicza na listę lektur? [Maciej Pabisek]
[Skansen; Historia (nie)prosto utrwalona; Pokój dziecięcy; Propozycje lekcji]
SYTUACJE MOTYWUJĄCE DO LEKTURY
• Najpierw trzeba chcieć czytać. Studenci zachęcają licealistów
do lektury [Anna Janus-Sitarz]
[Czy poloniści czytają książki?; Autobiografi a czytelnika i inne zadania; O sposobach motywowania do lektury]