Prezentowana książka przedstawia myśl filozoficzną ks. Antoniego Jakuba Wiśniewskiego SchP (1718-1774), który w swych pierwszych dziełach używał terminu "philosophia recentiorum". W późniejszym okresie jego działalności naukowej można dostrzec cechy filozofii Oświecenia. Termin "dyskurs" w pierwszym członie tytułu książki nie oznacza dialogu, lecz jest określeniem służącym do prezentacji poglądów pijarskiego filozofa, który nie wymaga drugiej strony. Filozofię autora poprzedza europejska myśl naukowa i jej popularyzacja na gruncie polskim. Książka przybliża Wiśniewskiego na tle zakonu pijarów i epoki oraz jego dorobek naukowy. Przedstawiono teorię wiedzy filozoficznej i filozofię nauki w ujęciu pijarskiego filozofa. Ukazano relacje między wiarą a rozumem. Publikacja obszernie omawia tematykę filozofii teoretycznej Wiśniewskiego: ontologię, filozofię przyrody, psychologię racjonalną i antropologię, teologię naturalną oraz logikę. W dziedzinie logiki ukazano także zagadnienia związane z gramatyką filozoficzną. Novum stanowi spojrzenie na osiągnięcia filozofa w zakresie językoznawstwa. Ostatni rozdział książki został poświęcony filozofii praktycznej Wiśniewskiego. Omówiono w nim poglądy w zakresie etyki, polityki i ekonomiki. Pijarski filozof wyraźnie łączył filozofię z ideałami wychowawczymi doby Oświecenia. Książka wzbogaca wiedzę o kulturze filozoficznej w Polsce czasów saskich i polskim Oświeceniu.
Spis treści
Wstęp
ROZDZIAŁ I. NAUKA I KULTURA W POLSCE XVIII WIEKU
1.1. Europejska myśl naukowa
1.1.1. Popularyzacja nauki europejskiej w Polsce
1.2. Szkolnictwo i system wychowawczy
1.2.1. Szkolnictwo jezuickie
1.2.2. Szkolnictwo pijarskie
ROZDZIAŁ II. ANTONI WIŚNIEWSKI JAKO FILOZOF NAUKI
2.1. Biografia
2.1.1. Twórczość filozoficzna
2.2. Filozofia – zagadnienia podstawowe
2.2.1. Pojęcie i podział
2.2.2. Rola i funkcje, uprawianie filozofii
2.3. Filozofia nauki
2.4. Wiara a rozum
ROZDZIAŁ III. FILOZOFIA TEORETYCZNA ANTONIEGO WIŚNIEWSKIEGO
3.1. Ontologia
3.2. Filozofia przyrody
3.2.1. Świat w wymiarze metafizycznym
3.2.2. Świat w aspekcie filozoficzno-przyrodniczym
3.3. Psychologia racjonalna. Antropologia
3.4. Teologia naturalna
3.5. Logika
3.5.1. Językoznawstwo a gramatyka filozoficzna
ROZDZIAŁ IV. FILOZOFIA PRAKTYCZNA W UJĘCIU ANTONIEGO WIŚNIEWSKIEGO
4.1. Etyka
4.2. Polityka
4.3. Ekonomika
Zakończenie
Summary
Bibliografia
Indeks nazwisk
