Ćwiczenia z przyjaźni to nade wszystko ćwiczenia z interpretacji. Interpretacja dokonuje się tu w trzech kontekstach: literatury, filozofii i sztuki. Autor, podążając m.in. za Jacques’em Derridą i Maurice’em Blanchotem, twierdzi, że jedyną dostępną dziś formą przyjaźni jest przyjaźń polemiczna, zapośredniczona przez słowa i lektury. Angażując się w praktykę czytania, oddajemy szacunek słowom wypowiedzianym przez kogoś innego. W tej praktyce wytwarza się wspólnota będąca organizacją ludzi kultywujących politykę afektów polemicznych. W części pierwszej autor wchodzi w relacje polemiczne z Witkacym, Brunonem Schulzem, Witoldem Gombrowiczem (rozpoznając w nich fundatorów współczesnego dyskursu), Zbigniewem Herbertem (rozpołowionym na tożsamość Polaka i Europejczyka), Henrykiem Berezą (stanowiącym pierwowzór etyki i polityki czytania). W części drugiej znajdujemy polemiki z dokonaniami Marka Siemka, Stanisława Borzyma, Jerzego Axera, Jana Hartmana, Pawła Dybla, Roberta Piłata i Krzysztofa Matuszewskiego. Rozważania nakierowane są tu na zrozumienie pewnej formacji polskiej filozofii i ustalenie jej pozycji intelektualnej. Część trzecia rozpoczyna się od próby zrozumienia konceptualizmu Jarosława Kozłowskiego, a kończy się próbą ustalenia politycznego statusu kinematografii Ridleya Scotta. Całość podsumowują szkic na temat interpretacji jako praktyki przyjaźni oraz esej na temat historii fałszu.

SPIS TREŚCI

WSTĘP: CZYTANIE JAKO PRAKTYKA PRZYJAŹNI   11
1. Polityka czytania    11
2. Pytanie o metodę   13
3. Dni lektury    14
4. Polityka   17
5. Ojciec   21
6. Karzeł   25

Część pierwsza
ĆWICZENIA Z LITERATURY
ROZDZIAŁ I. JACQUES DERRIDA: UWODZENIE W IMIĘ BRATERSTWA   29
1. Obietnica    29
2. Poczucie bezpieczeństwa   33
3. Wątpliwość: ekonomia daru w przyjaźni   37
4. Sejsmiczna rewolucja    40
5. Wrogość uogólniona    45
6. Gościnność skażona / przyjaźń gwiezdna    50
7. Polityka dekonstrukcji?   53
ROZDZIAŁ II. WITKACY, SCHULZ, GOMBROWICZ: TRZEJ
MUSZKIETEROWIE   57
1. Pomysły/kradzieże   57
1.1. Wystawa   58
1.2. Dzienniki   63
1.3. Pokrewieństwa   67
2. Trzy perspektywy   69
2.1. Gombrowicz-Reżyser   70
2.2. Witkacy-Król Lear   71
2.3. Schulz-Karzeł   73
3. Rodzina   75
3.1. Kobieta   77
3.2. Miejsce zapikowania   79
3.3. Ontologia i materia   82
4. Stawka/zestaw   86
ROZDZIAŁ III. ZBIGNIEW HERBERT: GEOGRAFIA KAMIENIA   91
1. Ucieczka z PRL-u   91
2. Grecja: krajobraz po bitwie    95
3. Kreta: narodziny   101
4. Prowansja: uroki prowincji    104
5. Italia: nadmiar światła    106
6. Niderlandy: rama    109
7. Paryż: hałas świateł    113
ROZDZIAŁ IV. HENRYK BEREZA: HINDENBURG   119
1. Materia    119
2. Aerostaty   123
3. Szybowce    135
4. Sterowce   141
5. Katastrofa Hindenburga   147

Część druga
ĆWICZENIA Z FILOZOFII
ROZDZIAŁ I. MAREK SIEMEK: GAWĘDZIARZ I INTERSUBIEKTYWNOŚĆ   159
1. Siemek nadchodzący    159
2. Siemek marksizujący    162
3. Siemek heglizujący    167
4. Siemek obecny   171
5. Siemek odchodzący    174
ROZDZIAŁ II. STANISŁAW BORZYM: POCHWAŁA SPOLEGLIWOŚCI   175
1. Spotkanie   175
2. Dzieło    178
3. Pochwała    182
ROZDZIAŁ III. JERZY AXER: POMIĘDZY POKREWIEŃSTWEM A OBCOŚCIĄ   185
1. Człowiek poza zwierzęciem    185
2. Człowiek przed zwierzęciem    191
3. Człowiek jako zwierzę    193
4. Człowiek w zwierzęciu    197
5. Człowiek z ludzkim zoo   199
ROZDZIAŁ IV. JAN HARTMAN: SOLILOKWIA NA CZAS POSTMODERNIZMU   203
1. Oksymoron    203
2. Filozof   206
3. Arystokrata   209
4. Kompetencja    212
5. Erotyka władzy   216
6. Biologia    218
7. Solilokwia   220
ROZDZIAŁ V. PAWEŁ DYBEL: POWTARZAĆ BEZRADNY GEST PIŁATA   223
1. Poszukiwania    223
2. Granice    226
3. Efekt czytania    229
4. Nasz narcyzm potoczny    231
5. Psychoanaliza: co to takiego?    233
6. Psychoanaliza jako antropologia    237
7. Ruch    238
8. Konserwatyzm Freuda    241
9. Kakangelia według Freuda    242
10. Psychoanaliza i wolność    246
11. Wielki człowiek imieniem Freud   250
ROZDZIAŁ VI. MAŁGORZATA KOWALSKA: DEMOKRACJA
W KOTLE KRYTYKI   255
1. Uniwersalność francuskiej specyfiki   255
2. Powaga   257
3. Skandal   258
4. Demokracja sondażowa   261
5. Ameryka    264
6. Kocioł krytyki    266
7. Kwadratura koła    271
8. Miłość do demokracji   272
ROZDZIAŁ VII. ROBERT PIŁAT: METAFIZYK W KRAINIE CYBORGÓW   275
1. Źródła    276
2. Zamiar   277
3. Modalność    279
4. Czym jest pojęcie, że człowiek nie może go uchwycić?    282
ROZDZIAŁ VIII. KRZYSZTOF MATUSZEWSKI: STYGMATYK   289
1. Książę filozoficznej szarlatanerii   289
2. Inwokacje zatraty    291
3. Filozofia (bez)graniczna   293
4. Suwerenność    295
5. Uniesienie    298
Część trzecia
ĆWICZENIA ZE SZTUKI
ROZDZIAŁ I. JAROSŁAW KOZŁOWSKI: MYŚLENIE ALBO SZTUKA   303
1. Poznanie    303
2. Przyjemność    305
3. Rysunek    309
4. Zagubiona godność przedmiotów   313
5. Czas i przestrzeń    316
6. Znużenie    320
ROZDZIAŁ II. ZBIGNIEW LIBERA / DAREK FOKS:
PRACA ŁĄCZNICZKI – PRACA PAMIĘCI – ZABAWA CHŁOPCÓW   325
1. Statyczna bryła pleksi   325
2. Ramy    327
3. Teraźniejszość    329
4. Przymus    330
5. Zjawiska hipermnezyjne   331
6. Blok magiczny    334
7. Pornografia   336
8. Heroizm    338
9. Słowa i obrazy    340
10. Pomnik    343
ROZDZIAŁ III. DAVID HARE: FIKCJA STĘŻAŁA W RZECZYWISTOŚĆ   347
1. Technika   347
2. Ideologia    349
3. Krucjata    352
4. Polityka    353
5. Miejsce króla    355
ROZDZIAŁ IV. RIDLEY SCOTT: SPEKTAKL WŁADZY ABSOLUTNEJ   359
1. Widowisko    359
2. Masy   361
3. Spektakl kaźni / spektakl telewizyjny    366
4. Tele-widzenie / władza absolutna    369
ROZDZIAŁ V. WOLFGANG AMADEUSZ MOZART: POZA MUZYKĄ   373
1. Rok Mozarta i rok Freuda    374
2. Libretto    376
3. Erotyka bezpośrednia    380
4. Oświecenie na kozetce    384
5. Czarne Oświecenie    386
6. Freud jest wszędzie    387
7. Mozart jest wszędzie   390
8. Czarodziejski flet    393
9. Ucho    395
10. Zagrożenia    397
11. Tło jako środowisko    399
12. Tło jako przestrzeń   400
13. Tło jako okrążenie    401
14. Wieczny powrót   402

Część czwarta
ĆWICZENIA Z RACHUNKOWOŚCI
ROZDZIAŁ I. INTERPRETACJA: BILANS EKONOMICZNY   407
1. Problem    407
2. Atmosfera    410
3. Prawo do interpretacji    412
4. Uogólniona ezoteryka    415
5. Wyjaśnienie i rozumienie    418
6. Zasada ekonomii    419
ROZDZIAŁ II. PRAWDA WYPOWIADANA USTAMI KŁAMCY   421
1. Umiłowanie prawdy    422
2. Krótka historia fałszu/prawdy   424
3. Umiłowanie fałszu   428
4. Polityka opowiadania   431
Indeks nazwisk   435