Historia - dziś ukazuje obecny stan wiedzy o przeszłości i metodach jej poznawania w polskiej humanistyce początku XXI wieku. Jest to pierwsza w Polsce publikacja, która ma na celu zarysowanie szerokiej panoramy obecnych w polskiej myśli humanistycznej i społecznej stanowisk wobec tendencji panujących w innych krajach Europy i Stanach Zjednoczonych. Autorzy zebranych w tomie artykułów wychodzą z oczywistego dzisiaj założenia, że historii nie da się uprawiać w oderwaniu od innych dziedzin humanistyki. W tym kontekście książka przedstawia formułowane obecnie cele tworzenia wiedzy historycznej i rozważa punkty styczne, które łączą historyków-praktyków oraz teoretyków i historyków historiografii, a także przedstawicieli innych dyscyplin zajmujących się refleksją historyczną. Wskazuje również na rolę teorii i metodologii w badaniach historycznych i ogólnie humanistycznych oraz na rolę praktyki badawczej w budowaniu i rozwoju wiedzy historycznej. Omawia zagadnienia interdyscyplinarności i międzykulturowości w tworzeniu wiedzy o przeszłości, różne rozumienia naukowości oraz podejmuje kwestie ideologicznych aspektów wiedzy historycznej, społecznych funkcji historiografii i odpowiedzialności historyka. Tom stanowi nie tylko próbę dokonania bilansu współczesnych badań historycznych, lecz także wytyczenia ich dróg na przyszłość.

Historia - dziś – to przede wszystkim historia najnowsza, historia lat 1914-1991. (...) To [wiek XX] budzi szczególnie namiętne spory. To on pasjonuje opinię publiczną. To on stawia historyków, którzy się nim zajmują, wobec nowych wyzwań warsztatowych, pojęciowych, pisarskich, etycznych i politycznych. Wolno zatem przypuszczać, że dla historii jako dyscypliny uniwersyteckiej opartej na poznawaniu przeszłości za pośrednictwem źródeł, tak pojmowany wiek XX okaże się tym, czym niegdyś były dla niej inne epoki: polem doświadczalnym, na którym wypracowane będą rozwiązania problemów narzucanych jej przez nowe warunki, w jakich teraz jest uprawiana.


Krzysztof Pomian


Ewa Domańska pracuje w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz w Department of Anthropology, Stanford University, USA. Zajmuje się współczesną anglo-amerykańską teorią i historią historiografii oraz porównawczą teorią nauk humanistycznych i społecznych. Autorka i redaktorka kilkunastu książek, a wśród nich ostatnio: Historia egzystencjalna (2012); Re-Figuring Hayden White (red. z Frankiem Ankersmitem i Hansem Kellnerem, 2009), French Theory w Polsce (red. z Mirosławem Lobą, 2010), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (red. 2010).

Rafał Stobiecki związany jest z Instytutem Historii Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie kieruje Katedrą Historii Historiografii i Nauk Pomocniczych Historii. Interesuje się dziejami myśli historycznej polskiej i powszechnej w XIX i XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej historiografii po II wojnie światowej. Autor wielu publikacji, a wśród nich ostatnio: Historiografia PRL (2007), Pamięć i polityka historyczna (red. z Sławomirem M. Nowinowskim i Janem Pomorskim, 2008); Historyk wobec źródeł. Historiografia klasyczna i nowe propozycje metodologiczne (red. z Jolantą Kolbuszewską, 2010); Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku (red. z Andrzejem Czyżewskim, Tomaszem Toborkiem i Leonidem Zaszkilniakiem, 2012).
 
Tomasz Wiślicz pracuje w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Interesuje się historią kultury wczesnonowożytnej, dziejami społecznymi i politycznymi wsi polskiej XVI-XVIII wieku, historią antropologii. Autor książek: Krótkie trwanie. Problemy historiografii francuskiej lat dziewięćdziesiątych XX wieku (2004), Obserwacja uczestnicząca w naukach historycznych (red. wraz z Barbarą Wagner, 2008); Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-XVIII wieku (2012).

SPIS TREŚCI

Rafał Stobiecki, Ewa Domańska, Tomasz Wiślicz

Wprowadzenie

I. Kondycja współczesnych badań historycznych

1. Krzysztof Pomian

Historia - dziś

2. Maciej Janowski

Postmodernizm przed modernizmem

3. Tomasz Wiślicz

Eksperyment w badaniu historycznym

4. Rafał Stobiecki 

Główne narracje o przeszłości Polski po 1945 r. Próba charakterystyki 

5. Andrzej Paczkowski

Historyk dziejów najnowszych wśród źródeł  

6. Ewa Domańska

W obronie dyscypliny: problem suwerenności i re-profesjonalizacji historii

II. Problemy subdyscyplin historii

7. Dobrochna Kałwa

Historia kobiet versus studia gender - o potrzebie interdyscyplinarnego dialogu

8. Janusz Żarnowski

Historia społeczna i struktury społeczne: Zdewaluowane terminy czy niezbędne składniki współczesnej nauki historycznej?

9. Robert Traba

Historia stosowana jako subdyscyplina akademicka. Konteksty i propozycje

10. Krzysztof Zamorski

Doświadczenia we wdrożeniu specjalizacji „antropologia historyczna”  w pro¬gramie studiów historycznych w Instytucie Historii UJ

III. Stosunek do przeszłości a kultura współczesna

11. Barbara Szacka

Stosunek do przeszłości i jej przeżywanie w ponowoczesnym świecie pop-kultury

12. Maria Bogucka

Wpływ zwycięstwa kultury masowej i postmodernizmu na uprawianie badań historycznych

13. Andrzej Szpociński

Pamięć przeszłosci i stategie legitymizacyjne

14. Anna Ziębińska-Witek

Renesans materialności, czyli o powrót obiektów do muzeum

15. Jacek Leociak

Między pisarstwem historycznym a dyskursem wystawienniczym. (Kilka refleksji z perspektywy współautora Galerii Zagłady w Muzeum Historii Żydów Polskich)

IV. Historia wśród innych dyscyplin humanistycznych

16. Maria Poprzęcka

Historia sztuki a wiedza historyczna

17. Przemysław Urbańczyk

Czy historyk może współpracować z archeologiem?

18. Joanna Tokarska-Bakir

Historia i antropologia: trudne sąsiedztwo

19. Przemysław Czapliński

Historia, narracja, sprawczość

Dyskusja

Noty o autorach

Bibliografia

Indeks nazwisk

Indeks pojęć