W książce Magdaleny Barbaruk Don Kichote nie jest postacią papierową; przeciwnie, okazuje się bohaterem zaskakująco żywym i żywotnym, swego rodzaju lustrem, w którym nie tylko kultura hiszpańska może się bez trudu przejrzeć. Dzieje się tak dlatego, że Autorka wyprowadza swojego bohatera z przestrzeni literatury i historii i  wprowadza  go w domenę kultury i współczesności. Ujawnia nieprzeczuwane i nieobliczalne semantyczne potencje donkichotyzmu, czyniące z błędnego rycerza uniwersalny model nowożytnej i nowoczesnej egzystencji. Co więcej, przekonuje ona, że arcydzieło Cervantesa wciąż rzuca na nas dający do myślenia urok (czar?, klątwę?). Innymi słowy, że nie tylko my je czytamy, ale również, że i ono nas czyta.

dr hab. Dariusz Czaja


Rycerza z suchych, spalonych przez słońce kastylijskich pustkowi Magdalena Barbaruk poddała orzeźwiającej, a niekiedy otrzeźwiającej, a przy tym ożywczej kąpieli interpretacyjnej.

prof. dr hab. Piotr Sawicki

Magdalena Barbaruk (ur. 1981) - kulturoznawczyni, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka licznych artykułów (w tym wielu o kulturze hiszpańskiego obszaru językowego) publikowanych m.in. w „Kontekstach”, „Pracach Kulturoznawczych”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Kulturze Współczesnej”, „Historyce”, „Dwutygodniku”, „Kulturze-Historii-Globalizacji”, książce Inne przestrzenie, inne miejsca. W Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego zrealizowała w ramach stażu podoktorskiego Narodowego Centrum Nauki projekt badawczy pt. La Mancha jako ziemia literatury. Kulturowy status tras literackich. Jego rezultatem jest film dokumentalny Błędne mapy i przygotowywana książka o La Manchy pt. Sensy błądzenia. Współautorka książki Śladami fotografii Augustyna Czyżowicza. Album z doliny Łachy (wraz z I. Topp, P. J. Fereńskim, K. Koniecznym).

Spis treści

WSTĘP
Rozdział pierwszy
Donkichotyzm
1. Donkichotyzm czy donkiszotyzm?
2. Od nazwy własnej do wyrazu pospolitego
3. Z kulturoznawczej perspektywy
4. Don Kichote jako symbol
5. Mundo quijotesco jako przestrzeń wartości
6. Homo culturalis
6.1. Zwrot ku podmiotowości
6.2. „Wiem, kim jestem!”
6.3. Aksjocentryzm szaleństwa
6.4. Rozmowa jako ćwiczenie duchowe
6.5. Performans: czyn przeobrażający świat
6.6. Drugie narodziny w kulturze
7. Aksjotyczna topografi a donkichotyzmu – przykład sprawiedliwości
Rozdział drugi
Narzędzia badawcze – pomiędzy czytelnikiem, księgą a światem
1. Świadectwa i style odbioru Don Kichota – inspiracje teoretycznoliterackie
2. Kultura literacka. Aksjotyczny potencjał literatury
3. Naśladowanie. Pragnienie „trójkątne”
4. Don Kichote jako postać paradygmatyczna – o identyfikacji z bohaterem literackim
5. Postaci literackie „bardziej rzeczywiste niż sama rzeczywistość”
Rozdział trzeci
Imiona Don Kichota
1. (Auto)charakterystyki postaci
2. Przygody
2.1. Manie i ich rodzaje
2.2. Używanie Don Kichota
2.3. Wyzwiska
3. Idee i ideologie
3.1. Rewolucyjne biesy
3.2. Don Kichoci Pokolenia ’68
3.3. Poczet Don Kichotów polskiej polityki
Rozdział czwarty
Bibliomania – przygoda lektury
1. Don Kichote w Erze Czytania
2. Don Kichote jako czytelnik par excellence
3. Transkrypcje
4. Przypadki bibliomanii
4.1. Ćwiczenia duchowe
4.1.1. „Połowa życia” Ignacego Loyoli
4.1.2. Porządek książki: przypadek św. Teresy
4.2. Idealizacja miłości: księgi zbójeckie
4.2.1. Sentymentalizm
4.2.2. Romantyzm
4.2.3. Bowaryzm
4.3. Republika marzeń
4.4. Poszukiwanie przygód – Krzysztof Kolumb
5. Bibliomania: między fugis mundi a Wielkim Teatrem Świata
Rozdział piąty
Donkichotyzm i zło
1. Szaleństwo przemocy
2. O szkodliwości poczciwców
2.1. „Groźny idiota” książę Myszkin
2.2. Zaraźliwość donkichotyzmu
2.3. Potwór czy diabeł? Demoniczna rola jurodiwego
3. Czy po Auschwitz można czytać Don Kichota? Łaskawe Jonathana Littella
3.1. „Książki, sprawczynie zła”
3.2. Maksymilian Aue: „smutny rycerz z rozbitą głową”
4. Święty czy żołnierz?
4.1. Ignacy Loyola
4.2. Santiago Matamoros. (Re)konkwista
5. Obrona Don Kichota

ZAKOŃCZENIE
WYBRANA BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK