Temat, który podjęła Karolina Koprowska w swej książce, jest zarówno bardzo ważny – mentalnie, społecznie, historycznie – jak i trudny do obiektywnego, a jednocześnie zniuansowanego opisania oraz merytorycznie wyczerpującego opracowania (głównie z powodu szczupłości dostępnych świadectw, niepełnej wiedzy, konieczności wnioskowania z pośrednich form zapisu czy znaczących luk pamięciowych i nieobecności kluczowych wątków w zachowanych relacjach). W mojej ocenie wszystkie te wyzwania zostały w pracy odważnie podjęte, a problemy, które one niosą – rozwiązane, i to z pełnym merytorycznym, jak również etycznym, powodzeniem. Książka ta jest dojrzałym i cennym osiągnięciem badawczym.
Prof. dr hab. Ryszard Nycz
Książka Karoliny Koprowskiej jest próbą przyjrzenia się współczesnym relacjom polsko-żydowskim inaczej, niż zrobiliby to politolodzy czy historycy. Autorka rozprawy decyduje się na obserwację zjawisk należących do obszaru kultury: interesuje ją dyskurs afektywny i pozasymboliczny (kwestie przemilczeń, gestów, cielesnych odruchów). W ten sposób komplementarnie uzupełnia nowy i jeszcze daleki od wyczerpania ruch w badaniach nad przeszłością.
Dr hab. Roma Sendyka
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW
WPROWADZENIE
I. POLSCY POSTRONNI ZAGŁADY. METODOLOGICZNY REKONESANS
Kim jest postronny (bystander)?
Postronny (bystander) a ofiara
Wspólnotowość postronnych
Postronny (bystander) w dyskursach Zagłady
Perspektywa zachodnia
Perspektywa polska
Polski dyskurs o postronnych Zagłady
Rozpoznawanie polskiego postronnego
Perspektywa rewizjonistyczna i agonistyczna
Polski postronny Zagłady u psychoanalityka – próba diagnoz
II. POSTRONNY ZAGŁADY NA WSI – KONTEKSTUALIZACJE
Wspólnotowość – obcość – rytualizm
Potęga stereotypu – z Kolbergiem w tle
Wojna i Zagłada na wsi
Topologia postronnego Zagłady na wsi
Kultura chłopska i symptomy anomii
III. POSTRONNY JAKO OKOLICZNY
Tworzenie okolicy – kryjówka i pochówek
Wymiary bliskości
Doznania zmysłowe jako oznaki Zagłady
Bliskość emocjonalna i afektywna
Wstrętna bliskość
Oko-lica, czyli bliskość sąsiedzkiego spojrzenia
Chłopski postronny jako okoliczny
IV. NARRACJE O WSI I ZAGŁADZIE, CZYLI RZECZ O (PRZE)MILCZENIU
Opowieść tłumiona
Niewypowiedziane – unieważnione – niewypowiadalne
Metafory i baśnie Zagłady w twórczości Tadeusza Nowaka
Zagłada w literaturze pisarzy chłopskich
PODSUMOWANIE
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
SUMMARY
Karolina Koprowska
Karolina Koprowska– doktorantka kulturoznawstwa w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierowniczka projektu badawczego „Miejsce urodzenia jako kategoria badań kulturowych. Migracje –tożsamość – pamięć” w ramach Diamentowego Grantu. Ukończyła filologię polską specjalności antropologiczno-kulturowej oraz judaistykę w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UJ. Trzykrotna stypendystka Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Publikowała m.in. w „Tekstach Drugich”, „Wielogłosie” i „Ruchu Literackim”. Współautorka książki Szczekociny w opowieściach mieszkańców. Czasy przedwojenne i wojna (Szczekociny 2014), współredaktorka monografii Wieś: miejsce, doświadczenie, opowieść (Kraków 2016) i „jak burgund pod światło...” szkice o Zuzannie Ginczance (Kraków 2018). Redaktorka naczelna czasopisma naukowego „Polisemia”.
