Pytanie kim jest i po co jest artysta nabrało we współczesnej kulturze nowego znaczenia. Kto ma na to pytanie odpowiedzieć? Nie mam wątpliwości, że najpierw trzeba wsłuchać się w głos samych artystów; interesuje mnie wiedza o człowieku tworzącym, której dostarcza on sam. Narracje artystów o tym, czym jest tworzenie mają jedną niepowtarzalną cechę – wynikają z doświadczenia rzeczywistego aktu twórczego.
Od wieków pisarze, malarze, rzeźbiarze, kompozytorzy, reżyserzy, aktorzy dawali świadectwo głębokiej świadomości siebie jako człowieka działającego, ale dopiero modernizm zrodził formy i konwencje wypowiadania się artystów poza dziełem i w dziele na temat procesu tworzenia i tożsamości twórcy. Nikt bardziej wnikliwie i przekonująco nie opowiadał o sobie jako człowieku twórczym i nie zgłębiał tego, co jest przedmiotem szczególnego zainteresowania dzisiejszej kultury, czyli praktyki tworzenia.
Świat artysty. Modernistyczne estetyki tworzenia jest książką o performerach nowoczesności. Rainer Maria Rilke, Paul Cezanne, August Rodin, Georg Simmel, Bruno Schulz, Stanisław Witkiewicz i Stanisław Ignacy Witkiewicz rozpoznawali swoją tożsamość artysty, przeglądając się w Innym. Poszukiwali się nawzajem w dziwnej przestrzeni zamieszkanej przez tych, dla których sztuka była całym światem i sposobem istnienia.
Wstęp
ROZDZIAŁ PIEWSZY
Historia historii tworzenia
W sztuce wszystko jest możliwe
Estetyka tworzenia w listach
O dwóch paradoksach kanonu (Witkacy i Rilke)
Wszystko jest możliwe, bo „wszystko jeszcze jest do zrobienia”
Być jak Cézanne… Paradoksy estetyki obecności
O spotkaniach w świecie sztuki „pod nieobecność czasu”
„W badaniu wrażliwości własnego »ja« wszystko staje się możliwe”
Rodin, czyli świat. O dwóch kosmogoniach
Poezja myślenia
Narodziny światopoglądu estetycznego. Estetyka Rilkego i socjologia zmysłów Simmla
Rodin – „to imię niezliczonych rzeczy”
Powierzchnia jako idea elementarna (Elementargedanken)
Ciało i gest mową epoki
ROZDZIAŁ DRUGI
Estetyka kaprysu
Anatomia kaprysu
Kilka przypomnień
Capriccio i weduty
Ciemny kaprys
Kaprys jako forma
Kaprys i modernistyczna ucieczka z krainy Logosu.
Oskar Wilde
Wizualizacje kaprysu. Nimfa Aby Warburga i Georges’a Didi-Hubermana
O kapryśnej lekkości bytu
„Lekkomyślność głupkowata” i ciężka filozofia
Tropienie słów
Estetyka ciężkości
Wenecja jako kaprys kulturonatury
Narodziny ponowoczesnej filozofii lekkości z ducha modernizmu
Bruno Schulz i kaprysy materii
Estetyka materii
Creatio jako kaprys
Groteskowa estetyka kaprysu
ROZDZIAŁ TRZECI
Artysta awangardowy – między Arcyludzkim i Nie-ludzkim
Estetyka antropologiczna
Geniusz, czyli rytuał opowieści
Artysta w narracjach Awangardy.W kręgu antyantropocentryzmu
Doświadczenie wolności absolutnej
Futuryzm, czyli wyjście z centrum. Artysta jako człowiek-hybryda
Artysta przeciwko sztuce. Dadaista – buntownik radykalny
Tożsamość zanegowana. Każdy jest artystą
Artysta bez biografii
Leonardo da Vinci – artysta Awangardy
ROZDZIAŁ CZWARTY
Portretowanie.
Teoria–historia–nieśmiertelność
Portret artysty. Od teorii do epifanii
Portret jako jednostka kulturowej historii literatury
Historia literatury i nieśmiertelność
Sztuka portretowania
Przebudzenie. Od portretu fotograficznego do portretu epoki
Od epifanii do historii. Modernizm w rodzinnym portrecie, czyli ojciec Witkacego i syn Witkiewicza
Stwarzanie Geniusza
Witkacy – Zepsute Arcydzieło
„Nowe Życie”
Autoportret kulturowy. Zakopiański eksperyment
W poszukiwaniu obrazu emblematycznego
Patografia miejsca
Totalna wyobraźnia konkwistadorów
Krajobraz ryzyka. „Sprzeczność uczuć najprostszych”
Między szaleństwem Natury a „metafizyczną dziwnością zakopiańskiego życia i użycia”
Spis ilustracji
Nota wydawnicza
Bibliografia
Indeks
Abstract
check_circle
check_circle
