W budowaniu tożsamości młodych ludzi i określaniu przez nich celów życiowych ogromnie ważne jest poczucie zakorzenienia w przeszłości, czerpanie z niej tego, co wartościowe, a zarazem krytyczne podejście do historycznych grzechów, wypaczeń i zaniechań. Autorzy XXX tomu serii „Edukacja Nauczycielska Polonisty”, podejmując tematykę obecności historii najnowszej na lekcjach języka polskiego, nie piszą jedynie o kulturowych i literackich sposobach poznawania przeszłości dalszej i bliższej, lecz także – a może przede wszystkim – o zdobywaniu narzędzi rozumienia teraźniejszości. Ważne jest, by nauka historii i kształcenie literackie wpisywały się w szczególną edukację ku wrażliwości, solidarności i empatii, która nie pozwala na zobojętnienie wobec wszelkich przejawów dyskryminacji, poniżania i umniejszania wartości innych ludzi, wobec postaw rasistowskich i antysemickich, wobec nieczułości i bezduszności, które prowadzą do dziejowych katastrof.
Zgromadzone w tomie artykuły dowodzą, że każdy polonista może znaleźć własny klucz do przekazania młodym ludziom w interesującej formie nie tylko wiedzy historycznej, ale także uniwersalnych wartości. Poszukiwanie prawdy, obrona wolności, uważność w obliczu manipulacji pomagają bowiem uniknąć pułapek i błędów, przed którymi ostrzega nas historia.
* * *
Jestem głęboko przekonana, że zawarte w tomie artykuły będą dobrze służyły realnym potrzebom praktyki polonistycznej; że zachęcą nauczycieli do opracowywania i weryfikowania własnych koncepcji tematyczno-problemowych, w których najnowsze dzieje zwiążą się lepiej niż dotąd z formacyjnymi potrzebami społeczeństwa obywatelskiego.
Z recenzji prof. dr hab. Zofii Budrewicz
WSTĘP
• Młodzi i szkolna polonistyka wobec niedalekiej przeszłości [Anna Janus-Sitarz, Agnieszka Kania]
OBRAZ PRZEŁOMÓW POLITYCZNYCH W LITERATURZE I FILMIE
• Historia od II wojny w edukacji polonistycznej. Próba rozpoznania [Agnieszka Kania]
• Stan wojenny w literaturze swojego czasu [Krzysztof Biedrzycki]
• Uwikłani w historię, czyli jakie możliwości dydaktyczne daje Wroniec Jacka Dukaja
[Ewa Nowak]
• Doświadczenia stanu wojennego i współczesne migracje na lekcjach z licealistami. Czy solidarność jest (jeszcze) możliwa? [Agnieszka Kania]
• Znośny tragizm bytu. Filmowa wizja PRL-u. Ujęcie dydaktyczne [Witold Bobiński]
PRL W NAJNOWSZEJ LITERATURZE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
• (Nie)pamięć PRL-u. Literatura dziecięca i młodzieżowa wobec najnowszej historii Polski
[Małgorzata Chrobak]
• „Świat był ten sam, ale nie taki sam”. Polskie lata 70. i 80. XX wieku w trzech powieściach dla młodzieży [Krystyna Zabawa]
• Zanim w marzeniach nastolatków pojawił się tablet… Dorastanie w PRL-u z perspektywy twórców najnowszej literatury młodzieżowej [Martyna Jelonek]
POLSKO-ŻYDOWSKIE „UZDRAWIANIE RELACJI”
• Proza Irit Amiel wobec „sublokatorstwa” jako kategorii kulturowej („osmaleni” wobec „sublokatorek” i „sublokatorów”) [Agata Patalas]
• Schulzowskie konteksty na lekcjach języka polskiego [Anna Sałatarow]
• Żydowska przeszłość Łodzi na kartach Fabryki muchołapek Andrzeja Barta. Dydaktyczny wymiar postpamięci [Małgorzata Kulik]
• Marzec ’68 w kontekście żydowskim a edukacja polonistyczna [Joanna Cymanowska-Gołdyn]
O PRL-U W LITERATURZE I KULTURZE NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO
• Polski plakat propagandowy – esencja historii najnowszej w słowie i obrazie [Bartosz Benduch]
• Czy warto stawiać na Tolka Banana? Dziedzictwo literatury PRL-u we współczesnej szkole [Biserka Čejović]
• Historia najnowsza, gry planszowe i lekcje języka polskiego [Aleksandra Dziubdziela]
• Polifonia świadectw o wydarzeniach w Stoczni Gdańskiej. Jak łączyć edukację o mediach z problematyką historii najnowszej [Klaudia Mucha]
• Film Popiełuszko. Wolność jest w nas, czyli ze współczesną młodzieżą o wolności w PRL-u i dzisiaj [Marianna Szumal]
HISTORIA W JĘZYKU
• Refleksje podsumowujące na stulecie kształcenia językowego w odrodzonej polskiej szkole
[Jadwiga Kowalikowa]
