Tom studiów Święci i świętość w języku, literaturze i kulturze to przedsięwzięcie i ambitne, i potrzebne. Ambitne, bo wzrok badaczy próbuje ogarnąć bardzo szeroki, interdyscyplinarny materiał. Potrzebne, bo wychodzące naprzeciw przemianom zachodzącym we współczesnej kulturze i nauce. Monografia ta to swoista – bo naukowa – sylwa. To las rzeczy, czy raczej chór głosów zróżnicowanych i osobnych. Odnajdziemy w nim wypowiedzi historyków literatury dawnej i współczesnej, teksty literaturoznawców i językoznawców, etnografów i filmoznawców, kulturoznawców i teologów. Szczególną uwagę zwraca jednak nie to, co je różni, ale kod, który je łączy. Konsekwencją interdyscyplinarnego ujęcia stała się w książce wyraźna ekspozycja trwałości i znaczenia kategorii świętości w kulturze Europy. Warto przy tym podkreślić, że wiele z artykułów pomieszczonych w zbiorze to studia nad materiałami zupełnie nieznanymi, do niedawna niedostępnymi lub zatartymi w naszej kulturowej pamięci. Kulturowy kod Europy wciąż wymaga refleksji. Dobrze się stało, że jednemu z jego elementów poświęcono tak szerokie i odkrywcze opracowanie.
prof. dr hab. Wojciech Kudyba
Książka Święci i świętość w języku, literaturze i kulturze dotyczy ważnego tematu, który został zaprezentowany bardzo wszechstronnie. Tom zawiera zarówno teksty stawiające problem świętości jako takiej, jak i omówienia sylwetek poszczególnych świętych – w różnych sensach tego słowa. Bogaty i dobrze skomponowany, zbiór ten będzie niewątpliwie interesującą lekturą dla wielu czytelników.
dr hab. Anna Kozłowska
Halszka Leleń, doktor literaturoznawstwa, adiunkt w Katedrze Filologii Angielskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Prowadzi badania nad kategoriami narracyjnymi i semiotycznymi w literaturze oraz kulturze, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów kodowania podmiotowości, tożsamości i sfery wartości w utworach, oraz zabiegów artystycznych związanych z opowiadaniem w różnych mediach, członek Association for Scottish Literary Studies; European Network for Short Fiction Research oraz Zespołu Etyki Słowa Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN.
Tomasz Żurawlew, doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Katedrze Filologii Germańskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Pracę doktorską na temat niemieckojęzycznych przekładów poezji Wisławy Szymborskiej obronił na Uniwersytecie Gdańskim w roku 2008. Prowadzi badania dotyczące idiolektu pisarzy, teorii i praktyki przekładu artystycznego oraz etyki komunikacji. Członek czynny Zespołu Etyki Słowa Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz rady naukowej wydawnictwa Peter Lang: seria „Berliner Bibliothek. Religion – Kultur – Wissenschaft”.
Słowo wstępne (Tomasz Żurawlew)
Parę uwag o kategorii świętości z perspektywy nauk humanistycznych. Rekonesans badawczy (Halszka Leleń)
ROZDZIAŁ I
ŚWIĘCI I ŚWIĘTOŚĆ W JĘZYKU, FILOZOFII I TEOLOGII
Jadwiga Puzynina, Jak rozumiemy słowa święty i świętość?
Ewa Zmuda, „…abym zrzuciwszy z siebie człowieka świeckiego z nałogami iego, stała się prawdziwie duchowną i świętą”. Świętość zakonnicy w świetle leksyki rozmyślań dla nowicjuszek-benedyktynek
Antonina Lubaszewska, Teksty wielkich świętych jako inspiracja i dowód istnienia doświadczeni religijnego. Wokół sporu Edyty Stein z Romanem Ingardenem
Anastazja Seul, O różnych obliczach tej samej świętości na podstawie wypowiedzi Jana Pawła II wygłoszonych podczas beatyfikacji i kanonizacji w Polsce
Maria Urbańska-Bożek, Rola mistyków i świętych w filozofii Henri Bergsona i Franza Rosenzweiga
Halina Podgórni, Święci w ujęciu Waltera Nigga (1903–1988)
Katarzyna Czarnecka, „Muszę być świętą, nowoczesną świętą, teocentryczną humanistką!”. Obraz świętości w zapiskach pamiętnikarskich błogosławionej Natalii Tułasiewicz
Jacek Krawczyk, Święci nauczyciele. Powiadamianie jako pierwotna funkcja świętości
ROZDZIAŁ II
ŚWIĘCI I ŚWIĘTOŚĆ W TEKSTACH KULTURY
Dominika Budzanowska-Weglenda, Świętość błogosławionego arcybiskupa Bogumiła – według Series Archiepiscoporum Gnesiensium atque res gestae Stefana Damalewicza
Wiesław Przyczyna, Piotr Paradowski, Nieświęci o świętym. Świadkowie o świętości o. Wenantego Katarzyńca (1889–1921)
Elżbieta Mikiciuk, Świętość jako „zniszczenie grzesznego ciała”? Maria Egipcjanka w literaturze hagiograficznej i malarstwie ikonowym
Alicja Bronder, (Nie)świętość – o kategorii świętości w pamięci gatunków epigramatycznych (na materiale epigramatów epok staropolskich i memów internetowych)
Małgorzata Burta, Święte niewiasty Klementyny Hoffmanowej, czyli ślad obecności Żywotów świętych Piotra Skargi w literaturze romantyzmu
Marek Sokołowski, Kino religijne czy temat sacrum w filmach? Rekonesans badawczy w poszukiwaniu wyróżników gatunkowych
Ewa Hoffmann-Piotrowska, Świętość jako sposób na życie w świecie nie do życia. Wokół parenezy chrystologicznej Adama Mickiewicza i Jerzego Grotowskiego
Agata Bielak, Święci patroni od zarazy (Święty Roch, Święta Rozalia, Święty Sebastian) w polskiej tradycji ludowej. Studium językowo-kulturowe
Grażyna Golik-Szarawarska, Biedaczyna z Asyżu Nikosa Kazantzakisa jako wyraz artystycznej fascynacji „absolutnym prototypem świętości”
Karolina Wierel, Święci i świętość w nie-ludzkim świecie. Wizje świętości w twórczości postapokaliptycznej
ROZDZIAŁ III
OBRAZY ŚWIĘTYCH I ŚWIĘTOŚCI W TEKSTACH LITERACKICH
Teresa Banaś-Korniak, Wiersze maryjne oraz ich funkcja w barokowym tomie Niepróżnujące próżnowanie… (1674) Wespazjana Kochowskiego
Halszka Leleń, (Nie)świętość rzeczy najmniejszych a aksjologiczna poetyka codzienności w Antologii z wyspy fok George’a Mackaya Browna
Jolanta Kowalewska-Dąbrowska, Między sacrum a uświęconym profanum w poezji Anny Kamieńskiej
Marta Łukaszewicz, Duszpasterz w literaturze rosyjskiej XIX wieku – święty czy działacz społeczny?
Alicj a Mazan-Mazurkiewicz, Tajemnica świętych obcowania w Moim testamencie filozoficznym Jeana Guittona
Aleksandra Chylewska-Tölle, Hagiografie literackie u Petera Dörflera
Anna Żurawska, Postać Mojżesza i Tobiasza we współczesnej powieści francuskiej: Sylvie Germain, Tobiasz, syn Teodora oraz Gilles Rozier, Moïse fiction
Zamiast zakończenia
Świętość – moralność – język (z Profesor Jadwigą Puzyniną rozmawia Tomasz Żurawlew)
Noty o autorach