Książka, choć jest pracą naukową, wykorzystującą nieznane albo mało znane materiały, powstała z myślą o szerokich kręgach miłośników Krakowa. Nacisk położono na genezę i najstarsze dzieje Plant – najefektowniejszej obok kopca Kościuszki realizacji doby Rzeczypospolitej Krakowskiej, miniaturowego państwa funkcjonującego w latach 1815–1846. Szeroko omówiono przekształcenia z późniejszych czasów, zwłaszcza z okresu autonomii galicyjskiej (1866–1918) i II Rzeczypospolitej. Ukazano związek Plant z życiem miasta, zarówno tym codziennym, jak i z wydarzeniami wyjątkowymi, historycznymi. Ilustracje przedstawiają głównie archiwalne plany i widoki.
Partnerzy
Archiwum Narodowe w Krakowie
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Stan badań i charakterystyka źródeł
– Literatura; – Materiały źródłowe
Zanim powstały Planty: krakowskie fortyfikacje i ich likwidacja
– Budowa fortyfikacji; – Likwidowanie fortyfikacji; – Tradycja spacerów wokół miasta sprzed powstania Plant; – Ogrody prywatne. Rozważania na temat ogrodów
Planty w czasach Wolnego Miasta Krakowa: pierwsze koncepcje i realizacje
– Kwestia autorstwa pomysłu. Feliks Radwański starszy jako przypuszczalny autor a rola Stanisława Wodzickiego i Floriana Straszewskiego; – Geneza nazwy Plant według Kazimierza Girtlera; – Data powstania Plant. Kontrowersje; – Pierwsze informacje prasowe; – Wykupywanie terenów; – Pozyskiwanie drzew; – Pozyskiwanie darni; – Elementy wyposażenia: kawiarnie, cukiernie, portyki, lampy, ogrodzenia, mostki, ławki; – Pierwsze pomysły dotyczące pomników. Sprawa uczczenia Floriana Straszewskiego; – Zamknięcie pierwszego okresu kształtowania Plant: śmierć Feliksa Radwańskiego starszego (1826); – Opieka nad Plantami. Donacja Floriana Straszewskiego. Wiersze na jego cześć; – Charakterystyka pierwotnej kompozycji Plant; – Uroczystości w „kotlinie koła wielkiego”; – Przepisy porządkowe. Zabezpieczanie przed niszczeniem; – Walka o zachowanie fragmentu fortyfikacji miejskich przy Plantach. Rola Feliksa Radwańskiego starszego. Elaborat Piotra Aignera; – Planty w życiu miasta; – Drogi w otoczeniu Plant; – Planty a otoczenie i stoki Wawelu; – Częściowa wymiana drzewostanu (1840–1841); – Ogrody publiczne Krakowa
Planty po upadku Wolnego Miasta (1846–1866)
– Śmierć Floriana Straszewskiego. Rola jego fundacji; – Bieżąca pielęgnacja. Usuwanie elementów związanych z istnieniem Wolnego Miasta; – Planty a dworzec kolejowy; – Zabójstwo Ignacego Zajączkowskiego; – Planty w życiu miasta; – Przekształcenia budynków na obrzeżu Plant
Planty w dobie autonomii galicyjskiej (1866–1918)
– Planty a zmiany krajobrazu Krakowa; – Kawiarnie; – Józef Dietl i Komisja Plantacyjna. Przeobrażenia kompozycji Plant; – Wymiana drzewostanu. Aleksander Kremer (1874–1877); – Ogrodnik-artysta Bolesław Małecki. Kolejne przeobrażenia kompozycji zieleni (od 1881); – Pomniki na Plantach; – Krytyczna ocena autorstwa Franciszka Kleina (1911); – Sadzawka na Plantach (1904–1905); – Zmiany „małej architektury”; – Przepisy porządkowe i ich egzekwowanie; – Budowa Collegium Novum i konflikt z nią związany; – Rozwój zabudowy monumentalnej przy Plantach i w obrębie Plant; – Inne zespoły zieleni
Planty w latach międzywojennych (1918–1939)
– Opieka nad Plantami ze strony władz miejskich. Rola wybitnych botaników; – Zarządzenia porządkowe; – Zmiany kompozycji i drzewostanu; – Nowe, żelbetowe pawilony na Plantach
Planty w czasie okupacji hitlerowskiej (1939–1945)
Planty po II wojnie światowej (1945–ok. 1980)
– Stagnacja; – Tragiczne dokumenty „utrwalania” władzy komunistycznej; – Pomnik i cmentarz żołnierzy Armii Czerwonej przy Barbakanie; – Pomnik Mikołaja Kopernika przy Kolegium Witkowskiego; – Tunel u zbiegu ul. Basztowej, Lubicz i Westerplatte. Początki projektowania konserwatorskiego (od 1975)
Indeks nazwisk
Spis ilustracji
Bogusław Krasnowolski
Bogusław Krasnowolski – dr hab., historyk sztuki i historyk, profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, wykładowca na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP, wiceprzewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Zajmuje się historią urbanistyki, sztuką i historią Małopolski, teorią ochrony zabytków. Wybrane publikacje: Ulice i place krakowskiego Kazimierza. Z dziejów chrześcijan i żydów w Polsce (1992), Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze Ziemi Krakowskiej w XIII i XIV wieku (2004), Odnowa zabytków Krakowa. Geneza, cele, osiągnięcia, zamierzenia (2004), Leksykon zabytków architektury Małopolski (2012).