Jest to pierwsza w Polsce książka poświęcona Nadii Léger (1904–1982; w rodzimej historiografii znanej głównie jako Wanda Chodasiewicz-Grabowska). Można w niej znaleźć nie tylko analizę dorobku malarskiego artystki, lecz również kolejnych etapów edukacji artystycznej (z uwzględnieniem sytuacji kobiet w poszczególnych ośrodkach) – u Władysława Strzemińskiego w Smoleńsku, w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, w paryskiej Académie Moderne u Amédée Ozenfanta i późniejszego męża Fernanda Légera. Poruszona została również problematyka działalności animatorskiej i kuratorskiej po obu stronach żelaznej kurtyny, a także strategii tożsamościowych artystki (wielokrotnie zmieniane imię i nazwisko, kwestia przynależności narodowej). Szczególny nacisk położono na związki Léger z Polską – przede wszystkim pomoc w zbiórce obrazów do Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej grupy a.r. oraz redagowanie czasopisma „L’Art Contemporain – Sztuka Współczesna”.
Karolina Zychowicz – w 2013 roku obroniła rozprawę doktorską Léger w Polsce. Recepcja twórczości artysty w XX wieku (Instytut Historii Sztuki KUL). Autorka książki Paryska lewica w stalinowskiej Warszawie: Wystawa współczesnej plastyki francuskiej w CBWA w 1952 roku (Warszawa 2014). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Młoda Polska 2017). Kuratorka wystawy Czerwona materia. Nadia Léger (25.05–9.09.2018, Muzeum Sztuki w Łodzi).
*
„[…] właśnie dlatego, że nic w jej życiu i sztuce nie jest oczywiste i pewne, możemy otworzyć się na słabo rozpoznane a intrygujące obszary, tropiąc wymykające się nam ślady jak w klasycznym kryminale. Niekwestionowaną wartością książki jest więc zamysł napisania bez sentymentu studium złożonych zjawisk artystycznych, kulturowych, politycznych, których uczestniczką była bohaterką opowieści.
[…]
Książka jest pierwszą monografią artystki w istocie nieznanej czy, lepiej powiedzieć, znanej tylko ze słyszenia. Pozwala Nadii Léger oraz jej sztuce uwikłanej w politykę, ideologię i strategię autokreacji (z upodobaniem uprawiane przez całe życie) zająć widoczne miejsce w szeregu artystek XX wieku i europejskiej awangardy.
W końcowym akapicie pojawia się konstatacja wskazująca wprost na to, co tworzy tę malarkę naprawdę, i dopiero w tym aspekcie osobę istotną dla nowoczesnych praktyk artystycznych. Wszystkie przekłamania, manipulacje, jakich Nadia Léger dokonywała w swoim życiorysie, czynią z niej prototyp współczesnych artystek, które tak właśnie używają swej tożsamości – jako performansu, autokonstrukcji, gdzie dopiero, i tylko tu, kreowana jest ich rzeczywistość”.
Marta Leśniakowska, Nieoczywista tożsamość Nadii Léger, „Nowe Książki” 2020, nr 7–8, s. 60–61.
*
