Marian Smoluchowski jest jednym z najczęściej cytowanych polskich naukowców – Web of Science określa liczbę cytowań jego prac w okresie od 1894 do 2014 roku na 7235 (Maria Curie-Skłodowska była w tym czasie cytowana 1582 razy). Regularnie przywoływane są równania dotyczące teorii procesów stochastycznych, a równanie ciągłości Smoluchowskiego stosowane jest w opisach procesów sedymentacji i koagulacji. Jego badania dotyczące ruchów Browna przyczyniły się do triumfu teorii atomistycznej w fizyce. Dzięki ich wykorzystaniu Richard Zsigmondy, Jean Perrin i Theodor Svedberg otrzymali w latach 1925–1926 Nagrody Nobla.
Książka przedstawia wkład polskiego fizyka w naukę oraz filozofię, zwłaszcza w filozofię przyrody. Badania Smoluchowskiego dotyczące przyczyny i przypadku doprowadziły do wprowadzenia rachunku prawdopodobieństwa do fizyki. Jego teoria kryterium użyteczności odpowiada na pytania, jak rozwija się nauka i jak weryfikujemy hipotezy oraz teorie. Udowadnia, że użyteczność jest kategorią uniwersalną i odnosi się do wszystkich aspektów funkcjonowania człowieka w świecie przyrody.
Jan Grzanka – uzyskał tytuł doktora na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Absolwent Wydziału Hydrotechniki Politechniki Gdańskiej i Wydziału Nauk Społecznych (na kierunku filozofia) Uniwersytetu Gdańskiego, a także Studiów Podyplomowych w Szkole Filozofii Tadeusza Gadacza Collegium Civitas. Członek Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego, redaktor naczelny Universitas Gedanensis.
Spis treści
Rozdział 1
Miejsce Mariana Smoluchowskiego w nauce światowej oraz polskiej
1.1. Pozycja Smoluchowskiego jako fizyka w nauce
1.2. Smoluchowski w polskiej nauce
Rozdział 2
Preliminaria do filozofii Mariana Smoluchowskiego
2.1. Początki filozofii Smoluchowskiego
2.2. Filozofia Smoluchowskiego na tle głównych nurtów filozofii XIX wieku
2.3. Światopogląd Mariana Smoluchowskiego
2.4. Podsumowanie
Rozdział 3
Metodologia i epistemologia nauki w ujęciu Smoluchowskiego
3.1. Kierunki i zagadnienia fizyki
3.2. Metody fizyki
3.3. Funkcja eksplanacyjna teorii fizycznych
3.4. Rola analogii w metodologii fizyki
3.5. Konwencja i doświadczenie
3.6. Monistyczna interpretacja przyrody
3.7. Atrybuty teorii atomistycznej
Rozdział 4
Transformacja termodynamiki w kinetyczną teorię materii na przełomie XIX i XX wieku
4.1. Rozważania o fizyce końca XIX wieku
4.2. Selektywne kalendarium odkryć w fizyce XIX wieku
4.3. Konkluzje po transformacji
Rozdział 5
Filozoficzne aspekty przyczynowości i przypadku w ujęciu Smoluchowskiego
5.1. Przyczynowość
5.2. Rachunek prawdopodobieństwa
5.3. Przyczynowość epistemiczna
5.4. Przyczynowość ontyczna
Rozdział 6
Kryterium użyteczności Smoluchowskiego
6.1. Zasada ekonomii myślenia
6.2. Kryterium użyteczności
6.3. Zasady użyteczności w filozofii
6.4. Realizm naukowy a kryterium użyteczności
6.5. Indukcja a kryterium użyteczności
6.6. Podsumowanie rozważań o teorii użyteczności
Rozdział 7
Wkład Smoluchowskiego w rozwój kinetycznej teorii materii
7.1. Wpływ Ludwiga Boltzmanna na poglądy Smoluchowskiego
7.2. Stan teorii atomistyczno-kinetycznej na przełomie XIX i XX wieku
7.3. Kontrowersje wokół odkrycia ruchów Browna
7.4. Porównanie prac Einsteina i Smoluchowskiego
7.5. Eksperymentalne dowody Perrina
7.6. Podsumowanie
Zakończenie
Suplement
William Sutherland – ilościowa teoria ruchów Browna
Podziękowania
Bibliografia
Indeks osób
Dreaming with the Mountains. Maya Spirituality and Sacred Landscapes in the Ixil Region of Guatemala
check_circle
check_circle
