Książka mówi o Polsce, z Rosją – jej eurazjatyckim alter ego – w tle. Pokazuje, jak rozgałęzienie dziejów polskich – na nurt piastowski, który od XV wieku zanurza się w mało widoczną „historię długiego trwania”, oraz na kipiel jagiellońsko-sarmacką, z jej wirami wetowania, rokoszy i insurekcji, pnie się przez dzieje Polski aż do dnia dzisiejszego. I znów odradza „polski eurazjatyzm”, powodując, że pytanie o nowoczesność wciąż bije Polsce dzwonem.
To wybitna książka. Pozwala zrozumieć nie tylko Rosję (i carską, i leninowską), ale też współczesną Polskę. (…) Olbrzymia wiedza i skromność równocześnie to rzadkie i uderzające u Bratkiewicza połączenie. Rozumie on, czym jest autorytaryzm, w którym nieuchronne anarchiczne skutki tylko wzmacniają model władzy, który jest ich przyczyną!
Jadwiga Staniszkis
Wywody Bratkiewicza są w swej istocie pionierskie. (…) Autor nawiązał do najlepszej tradycji tych polskich historyków i socjologów, którzy w sposób odważny formułowali krytyczne oceny na temat naszych dziejów (…), do pisarstwa historycznego na miarę „szkoły krakowskiej” oraz takich pisarzy, jak Jasienica, Cywiński, Jedlicki, Król, Tazbir.
Adam Daniel Rotfeld
Hiperinteligentna analiza sarmackiej szarży na Europę i jej żałosnego załamania w starciu z realiami. Erudyta, praktyk polityki zagranicznej i uczestnik jej kluczowych wydarzeń, Bratkiewicz dał nam tekst polemiczny, mądry i wisielczo humorystyczny. Jeśli szukamy nie pokrzepiania serc, lecz rady, jak wyjść z nacjonalistycznego zapętlenia polskości w świecie, Eurazjatyzm na wspak jest lekturą obowiązkową.
Radosław Sikorski
Jarosław Bratkiewicz – urodzony w 1955 roku, ukończył z wyróżnieniem Instytut Spraw Międzynarodowych (MGIMO) w Moskwie. W latach osiemdziesiątych działał w podziemiu wydawniczym, między innymi w wydawnictwie „Krąg”. Od 1982 roku pracował w Polskiej Akademii Nauk, gdzie uzyskał stopnie doktora i doktora habilitowanego w zakresie nauk o polityce. Jego aktywność wspierali i ukierunkowywali tacy uczeni jak Jan Baszkiewicz, Jadwiga Staniszkis, Edmund Wnuk-Lipiński, Franciszek Ryszka czy Bronisław Geremek. Od 1991 roku pracował w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego, a od 1992 roku w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Ambasador na Łotwie w latach 1996–2001. W latach 2010–2015 był Dyrektorem Politycznym MSZ.
Spis treści
Autorskie podziękowania
Wyznanie niewiary
Eurazjatyzm: cywilizacja‑kontynent
Dąb polskości: czasy piastowskie
Dębowa (jak beczka) polskość: czasy Jagiellonów i monarchii elekcyjnej
Monarchiczna w formie, republikańska w treści, mocarstwowa z pozoru
Absolutyzm – despotyczny? Despotyzm – absolutny?
Rozwidlenie dróg dziejowych: Europa ku oceanom, Rzeczpospolita ku eurazjatyckiej głuszy kontynentalnej
Wolność/wstrzemięźliwość, niewola/swawola, równość z równymi
Despotyzm i anarchia
Eurazjatycka odrębność kulturowa
Święte samodzierżawie i mesjanizm
Demokracja szlachecka i sarmatyzm
Harce ducha: wyjątkowość, samozadowolenie, fatalizm i antychrysty
„…poszli nasi w bój bez broni!”. Mit i rytuał
Rosja i Polska – w oczach Zachodu i w autopercepcji
Odblask cienia: Druga Rzeczpospolita po Pierwszej
Jak w warunkach Polski Ludowej wyłonił się „stan trzeci”?
Wyzwolenie znaczy zniewolenie
Osmoza i odtrącenie
Przez fundamenty PRL‑u
przebija się nowa ontologia…
…i porasta chwastami tradycjonalizmu
Polska burżuazja: wola bez mocy czy moc bez woli?
Quod erat demonstrandum
Tożsamość kolażu
Niech eurazjatyzm eurazjatyzmem się odciska
Zaprzepaszczona alternatywa: unia polsko‑pruska
Polska napompowana jagiellonizmem
Ciąg dalszy dziejów Przedmurza
Polska dwubiegunowa – kolejna odsłona
Romantyczni (po sarmacku), europejscy (rodem z Sarmacji)
„Partyzantka” patriotyczno‑niepodległościowa
Bolszewizm redivivus
O tym, jak Polską zarzucało w dziejach
Angelologia polityczna i demonomachia
„Twarda gra”. Rzecz o PiS‑owskiej dyplomacji
Twardziele, ich sposób myślenia i działania
Unia Europejska, imperium w masce
„Równo, ławą, na Niemca! Na psubraty!”
Rosja, wróg śmiertelny – i przyjaciele Moskale
Magiel polityczno‑historyczny
Misterium smoleńskie
Indeks osób
