Monografia Od doświadczenia estetycznego do doświadczenia języka. Ekfraza w polskiej literaturze modernistycznej przynosi wieloaspektowe rozważania nad zagadnieniem ekfrazy, w oryginalny sposób prezentując tytułową problematykę w perspektywie kategorii doświadczenia, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia estetycznego i doświadczenia języka. Punktem odniesienia dla interdyscyplinarnych badań, w których literacki opis dzieła sztuki potraktowany zostaje jako szczególna forma artykulacji doświadczenia estetycznego, jest szeroka panorama polskiej literatury modernistycznej – od Wyspiańskiego i Staffa po Wata i Herberta. Książka, poprzez ujęcie refleksji na temat ekfrazy w ramy kategorii doświadczenia, zachęca do przyjęcia takiej perspektywy spojrzenia na literaturę, która pozwala w tekście wyeksponować ślady egzystencji, przeżycia i zaangażowania.
Bartosz Swoboda miał trudne zadanie, jako badacz wyraźnie zafascynowany zagadnieniami ekfrazy musiał znaleźć skuteczne rozwiązanie, aby określić problem badawczy. Zrobił to znakomicie, połączył ekfrazę z doświadczeniem estetycznym i doświadczeniem języka. Jest to coś, co zaważyło na odkrywczym charakterze rozprawy i wymusiło także wypracowanie na wskroś interdyscyplinarnych narzędzi opisu: filozofia i estetyka łączą się tu z historią i teorią literatury, a także z historią sztuki i krytyką artystyczną. Interdyscyplinarność nie jest tu po prostu gadżetem wyciągniętym z ministerialnych czy instytucjonalnych zaleceń, ale prawdziwą koniecznością (…). Interdyscyplinarność autentycznie służy tu przełamywaniu cezur i cenzur między poszczególnymi dyscyplinami – Bartosz Swoboda poradził sobie doskonale z wypracowaniem metajęzyka swojej rozprawy, w którym harmonijnie łączą się problemy wiedzy o sztuce, filozofii i literaturze.
prof. dr. hab Adam Dziadek, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Bartosz Swoboda – doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca, współpracuje z Uniwersytetem Opolskim. Prowadzi badania z zakresu relacji literatury ze sztukami wizualnymi i architekturą. Artykuły naukowe publikował w polskich i zagranicznych czasopismach, takich jak „Przestrzenie Teorii”, „Studi Slavistici”, „Slovo. Journal of Slavic Languages and Literatures”, „Orbis Linguarum”.
Wstęp, czyli o konieczności podejmowania wyborów
CZĘŚĆ PIERWSZA:
OD PERCEPCJI DO KONCEPCJI
Język doświadczenia i doświadczenie języka, czyli jak pisać o ekfrazie
Doświadczenie estetyczne: ukryte centrum ekfrazy
Droga i spotkanie: podróż Stanisława Wyspiańskiego
„Błękitne zadumanie”: kontemplacja Kazimierza Przerwy-Tetmajera
„Zachwytu opiłość”: ekstaza Leopolda Staffa
CZĘŚĆ DRUGA:
ROZKOSZ I UDRĘKA OPISYWNIA
„Potop cudowności i niespodzianek”: nowe wymiary doświadczenia
„Czarodziejstwo upajające niby zapach Wschodu”. Sztuka japońska
„Nonsensy tańczące po ulicach”. Sztuka awangardowa
„Z warg twych szeptem płyną słowa”: mowa dzieła sztuki
Interpretacja: anatomia szczegółu i wykroczenie poza kadr
„Przerażający produkt ludzkości”: anatomia szczegółu
„Ja jeden zauważyłem, że Ikar utonął”: wykroczenie poza kadr
CZĘŚĆ TRZECIA:
ZOBACZYĆ, PRZEŻYĆ, OPISAĆ. DOPOWIEDZENIA
Stare dzieła i poszukiwanie nowego języka
„ty jesteś moim odbiciem”: akt/autoportret Dürera i „mowa cierpienia” Aleksandra Wata
„no i jestem”: Mona Lisa Zbigniewa Herberta
Problem niewyrażalności i horyzont możliwości języka
„Udręka opisywania”: Zbigniew Herbert i ekfraza eseistyczna jako inwentarz elementów
Ekfraza i transkrypcja doświadczenia. Zakończenie
Bibliografia
Summary
Indeks osób
check_circle
check_circle