Temat snu do polskiej sztuki nagrobnej wprowadził Berrecci w pomniku dziecięcym zamówionym w roku 1525. Wnet inni rodzice zaczęli tak upamiętniać przedwcześnie zmarłych. Zbliżone ujęcia powracają też w kilku zaprojektowanych przez Włocha wizerunkach osób dorosłych, jak Zygmunt Stary, które zainicjowały długotrwały popyt na typ kompozycji zwany sansovinowskim. Liczba takich figur wyróżnia nowożytną sztukę sepulkralną Rzeczypospolitej na tle Europy.
Ta część twórczości artysty została omówiona na podstawie systematycznych studiów nad kształtem rzeźb oraz licznych nieuwzględnionych dotąd źródeł wizualnych i pisanych. Autor wydobywa oryginalność i klasę artystyczną posągów, dotąd niekiedy niedocenianą, a także weryfikuje domysły o neoplatońskim wydźwięku poruszonych postaci. Dowodzi, że zgodnie z nauką Kościoła dzieła te wyrażają nadzieję na zmartwychwstanie. O sukcesie artysty świadczy przegląd ponad stu przykładów z różnych regionów Rzeczypospolitej i krain sąsiednich, których twórcy nawiązywali do Berrecciego.
Marcin Fabiański (ur. 1956) – profesor historii sztuki nowożytnej w Uniwersytecie Jagiellońskim, a w latach 1997–2020 również wicedyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. Specjalizuje się w renesansowej sztuce włoskiej i kulturze Krakowa tego okresu. Obok artykułów w międzynarodowych periodykach naukowych do jego najważniejszych publikacji należą książki: Correggio and Sacra Conversazione (1994), Correggio. Le mitologie d’amore (2000), Złoty Kraków (2010), Zamek króla Zygmunta I na Wawelu. Architektura – dekoracja architektoniczna – funkcje (2017), Wokół wawelskiego dworu Jagiellonów. Cztery studia o sztuce renesansowej (2020), Nagrobek biskupa Jana Konarskiego w katedrze na Wawelu (2020).
Od Autora
Wprowadzenie
Dotychczasowe kierunki badań i ich niedostatki
Cele, zakres i metody pracy
Część I: „Nagie prześlicznie rzeźbione i jakby do snu utulone chłopię”. Krzysztof Szydłowiecki, pomniki jego synów w kolegiacie św. Marcina w Opatowie a figury uśpionych dzieci w polskiej sztuce sepulkralnej
Nagrobek Ludwika Mikołaja Szydłowieckiego w Opatowie jako inwencja Berrecciego
Czego nadal nie wiadomo o pierwszym pomniku dziecka w Polsce
Krzysztof Szydłowiecki, jego sytuacja rodzinna i zainteresowania artystyczne
Zgon Ludwika Mikołaja i okoliczności zamówienia nagrobka
Forma nagrobka Ludwika Mikołaja Szydłowieckiego, jej geneza i wydźwięk
Kształt pomnika
Transformacje snu w praktyce warsztatowej artystów toskańskich a rzeźba opatowska
Zamierzone przesłanie monumentu
Płyta Zygmunta Szydłowieckiego w kolegiacie opatowskiej – domniemane dzieło Bernardina de Gianotis z warsztatu Berrecciego
Echa nagrobków chłopięcych z warsztatu Berrecciego i początki mody na nagrobki dzieci w Polsce
Jan Aleksander Tarnowski
Rafał Maciej Ocieski, początki tematu putta z czaszką w rzeźbie sepulkralnej i inne pomniki dziecięce
Podsumowanie części I
Część II: Figury uśpionych dorosłych w twórczości Berrecciego i ich echa w sztuce nowożytnej
Posąg Zygmunta I Starego w kaplicy Zygmuntowskiej i jego rezonans artystyczny
Ustalenia, nieporozumienia i dysonanse poznawcze
Projektowanie, uzgadnianie i wykonanie pomnika Jagiellończyka
Treści artystyczne figury nagrobnej Zygmunta Starego oraz ich geneza włoska i polska
Przesłanie ideowe posągu śpiącego króla
Płyta Mikołaja Szydłowieckiego jako echo wizerunku monarchy i jej pochodne
O naśladownictwach pomnika Zygmunta Starego w rzeźbie pełnej
Figury biskupa Piotra Tomickiego, Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej i ich pochodne
Posąg nagrobny Piotra Tomickiego
„Cudna postać młodej kobiety, jakoby śpiącej”: figura
nagrobna Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej
Dalsze echa posągów Berrecciego
Miejsce śpiących postaci Berrecciego w kulturze staropolskiej i europejskiej
Dodatki
Bibliografia
Spis ilustracji
Indeks topograficzny dzieł sztuki
Indeks osób
Summary
check_circle
check_circle