Sceny wycięte z polskich filmów w okresie PRL-u obrosły legendą czegoś bezpowrotnie utraconego. Taśmy z takimi scenami niszczono, a jedyną po nich pozostałością były osobiste opowieści reżyserów, fragmenty scenopisów i dokumenty kolaudacyjne. Dopiero kilkanaście lat temu okazało się, że istnieje jednak pewien wizualny ślad, pozwalający pełniej wyobrazić sobie te utracone sekwencje: to niewykorzystane wcześniej fotosy filmowe, które fotosiści wykonywali na planie. Z wielu negatywów fotograficznych nie robiono nigdy odbitek, spoczywały przez lata w pudłach i dopiero proces skanowania tych materiałów klatka po klatce pozwolił teraz odkryć, że są tam również fotosy ilustrujące wycięte sceny.
Autor Proszę to wyciąć analizuje najważniejsze polskie filmy pierwszego ćwierćwiecza PRL-u. Za punkt wyjścia bierze właśnie historię wyciętych z nich scen i próbuje odpowiedzieć na pytanie: jakimi filmami byłyby Pokolenie i Niewinni czarodzieje Andrzeja Wajdy, Nikt nie woła Kazimierza Kutza, Zezowate szczęście Andrzeja Munka czy Rejs Marka Piwowskiego, gdyby nie ingerencje cenzorskie? Jakie treści dobudowywały do tych filmów sceny, których usunięcie zostało autorom odgórnie narzucone? Zestawienie archiwalnych dokumentów produkcyjnych i cenzorskich z odkrytymi fotosami oraz wspomnieniami twórców pozwala najpełniej dziś odtworzyć nie tylko historię konkretnych scen wyciętych z filmów, ale także opisać cały skomplikowany proces ingerowania w dzieło filmowe na różnych etapach jego produkcji.
Piotr Śmiałowski – historyk kina polskiego i dziennikarz filmowy. Doktor nauk humanistycznych. W latach 2004‒2019 stały współpracownik miesięcznika „Kino”. Od 2009 roku współpracownik portalu Fototeka Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego oraz Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej (noszących od niedawna nazwę Edukacja Młode Horyzonty). Publikował także w „Ekranach”, „Images” i „Pleografie”. Autor monografii Tadeusz Janczar. Zawód: aktor (2007), wywiadu rzeki z reżyserem Tadeuszem Chmielewskim Jak rozpętałem polską komedię filmową (2012) oraz książki Niewidzialne filmy. Uparci debiutanci (2018) o niezrealizowanych projektach debiutów fabularnych Wojciecha Jerzego Hasa, Janusza Morgensterna oraz Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego.
Wprowadzenie
Rozdział 1. Ingerencje w projekt filmowy oraz fotos jako nowy przedmiot do badań nad cenzurą
1.1. Zarys procesu cenzurowania filmu
1.2. Fotos jako jedyny wizualny ślad po usuniętej scenie
1.3. Niezrealizowane pomysły na nośne znaczeniowo sceny
1.4. Nakręcone sceny nieukończonego filmu
1.5. Zamiana odtwórcy jednej z ról
1.6. Alternatywne wersje montażowe
1.7. Sceny źle obecne
Rozdział 2. Kino po wojnie
2.1. Dom na pustkowiu (1949)
2.2. Robinson warszawski (1949)
Rozdział 3. Kino okresu odwilży
3.1. Pokolenie (1954)
3.2. Baza ludzi umarłych (1958)
3.3. Zezowate szczęście (1960)
3.4. Nikt nie woła (1960)
3.5. Niewinni czarodzieje (1960)
Rozdział 4. Kino lat sześćdziesiątych
4.1. Głos z tamtego świata (1962)
4.2. Życie raz jeszcze (1964)
4.3. Sami swoi (1967)
4.4. Słońce wschodzi raz na dzień (1967)
Rozdział 5. Kino po Marcu
5.1. Gra (1968)
5.2. Rejs (1970)
Podsumowanie
Podziękowania
Nota bibliograficzna
Bibliografia
Indeks nazwisk
Indeks filmów
Indeks utworów literackich
“Cut It Out, please”, or the History of Deleted Film Scenes in the First Twenty-Five Years of the Polish People’s Republic
Summary
Piotr Śmiałowski – doktor nauk humanistycznych, filmoznawca i dziennikarz filmowy. Stały współpracownik miesięcznika „Kino”, portalu Fototeka Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego oraz Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej. Przeprowadził ponad sto wywiadów z twórcami polskiego kina. Autor monografii Tadeusz Janczar. Zawód: aktor oraz wywiadu-rzeki z reżyserem Tadeuszem Chmielewskim Jak rozpętałem polską komedię filmową. Współautor książki Być jak Cybulski?, będącej zbiorem rozmów z laureatami Nagrody im. Zbigniewa Cybulskiego.
Chopin idzie do kina
Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji
Filmowe sensorium. Teoria zmysłów i jej krytyczny potencjał
Nostalgia, solidarność, (im)potencja. Obrazy polskiej migracji w kinie europejskim (od niepodległości do współczesności)
Krawiec, książę i chłopaki z brązu. Fantazmat homoseksualny w powojennym kinie czechosłowackim
Paradygmat polskiego romantyzmu w uniwersum filmowym
Przerwane emancypacje. Polityka ekscesu w kinie polskim lat 1968-1982
Historia narracji filmowej
Dzieci XX Zjazdu. Film w kulturze sowieckiej lat 1956-1968
Postkolonialna Europa. Etnoobrazy współczesnego kina
Mistrzowie kina japońskiego
Nowa fala 60 lat później. O pewnej przygodzie kina francuskiego
Kino postradzieckie. Trauma doświadczenia sowieckiego w rosyjskich filmach fabularnych po 1991 roku
Fenomen opery (miękka oprawa)
Filmowe sensorium. Teoria zmysłów i jej krytyczny potencjał
Mroczny Rycerz Gotham – szkice z kultury popularnej
Filmowe zarządzanie pamięcią. Kino polskie 2005–2020 o historii najnowszej
check_circle
check_circle