Seria GLOTTO – LOGO pod redakcją Anny Żurek
Jest to pierwszy tego typu leksykon w polskiej literaturze glottodydaktycznej. Punktem wyjścia był obszerny korpus błędów DAMA zebrany przez Autorki, z którego pochodzą zdania ilustrujące hasła. Przewodnik z założenia wykracza poza zwyczajowe ramy poradników językowych przeznaczonych dla native speakerów. Został napisany z myślą o cudzoziemcach znających język polski na poziomie co najmniej zaawansowanym, lektorach języka polskiego jako obcego, studentach i słuchaczach specjalności glottodydaktycznej czy autorach pomocy dydaktycznych.
Książka zawiera hasła o zróżnicowanej budowie: od bardzo obszernych haseł problemowych, np. liczebniki, składnia, styl czy szyk, do szczegółowych, np. określenia czasu, formy adresatywne, przyimki, spójniki. W Przewodniku można znaleźć nie tylko hasła gramatyczne i leksykalne, lecz również dotyczące pragmatyki. Objaśnienia w nich zawarte napisane zostały w możliwie prosty sposób, dzięki czemu z Przewodnika mogą korzystać cudzoziemcy nieposługujący się polszczyzną w sposób doskonały.
Przewodnik jest leksykonem błędów językowych popełnianych przez cudzoziemców uczących się języka polskiego jako obcego. Chociaż lista publikacji dotyczących błędów cudzoziemskich jest długa, nie jest to powielenie dotychczasowych badań. Impulsem do napisania Przewodnika był stworzony przez Autorki korpus DAMA, liczący 17 tysięcy niepoprawnych wypowiedzi cudzoziemskich. Poszczególne hasła ilustrowane są autentycznymi zdaniami zawierającymi błędy, pod którymi zawsze umieszczono proponowaną korektę. Dzięki temu powstał cenny materiał glottodydaktyczny przydatny studentom i lektorom oraz cudzoziemcom.
prof. dr hab. Danuta Rytel-Schwarz
Redaktor serii
dr hab. Anna Żurek, prof. UWr, pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim jako badaczka i dydaktyczka, kieruje Szkołą Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców UWr, jest pomysłodawczynią serii wydawniczej „Glotto-Logo”, poświęconej zagadnieniom związanym z nauczaniem języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a także z wielojęzycznością i logopedią. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z zakresu: teorii akwizycji języka, bilingwizmu, etykiety językowej, dydaktyki i metodyki języka polskiego jako obcego, komunikacji międzykulturowej oraz edukacji dzieci z doświadczeniem migracyjnym (w tym uchodźczym).
prof. dr hab. Anna Dąbrowska pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania naukowe dotyczą dziejów nauczania języka polskiego jako obcego, polszczyzny cudzoziemców oraz współczesnego języka polskiego. Jest autorką kilku książek, m.in. Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Słownik eufemizmów polskich, czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Język polski, i współautorką opracowań dotyczących glottodydaktyki polonistycznej (np. Co warto wiedzieć. Poradnik dla nauczycieli języka polskiego jako obcego na Wschodzie, Z Wrocławiem w tle: zadania testowe z języka polskiego dla cudzoziemców) oraz stu kilkudziesięciu artykułów naukowych.
mgr Małgorzata Pasieka pracowała wiele lat w Instytucie Filologii Polskiej UWr i Szkole Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców. Była zaangażowana w prace nad tworzeniem systemu certyfikacji języka polskiego. Autorka i współautorka kilkudziesięciu artykułów naukowych o tematyce glottodydaktycznej ze szczególnym uwzględnieniem tematyki błędologicznej, podręczników do nauczania języka polskiego dla cudzoziemców: Język polski dla cudzoziemców. Ćwiczenia dla początkujących, Tandem językowy. Teoria i praktyka na przykładzie polsko-niemieckim, Z Wrocławiem w tle, Polnisch? Aber gern!, ABC Polnisch oraz poradnika Co warto wiedzieć. Poradnik dla nauczycieli języka polskiego jako obcego na Wschodzie.
A
a – ale – i
a – i
a – ale – jednak
adoptować – adaptować
alfabet
alternacje głosek (wymiany głoskowe)
alternacje samogłoskowe
alternacje spółgłoskowe
anakolut
ani… (nie), ani… (nie)
-anin
aspekt czasownika
typy par aspektowych ze względu na formę
typy zależności między aspektem a znaczeniem
czasowniki jedno- i dwuaspektowe
tworzenie wtórnych (sekundarnych) par aspektowych
kolejne ogniwo aspektowe
tendencje dotyczące użycia czasowników o różnych aspektach
-awać
aż – dopóki nie
B
bawić się – grać – zagrać
bezosobowe formy czasownika
biernik rzeczownika i przymiotnika
biernik – przyimki po czasownikach ruchu
bo – dlatego że – gdyż – ponieważ
brać – wziąć
brać/wziąć ślub
brakować – zabraknąć
brat
być
być może – może być
C
celownik liczby pojedynczej i mnogiej
celownik – przyimki łączące się z celownikiem
chcieć – zechcieć
chłopiec, chłopak
choć – chociaż – mimo że – pomimo że
chodzić o + B.
ciąć – uciąć
co
cokolwiek
coś
czas
czasownik
czasowniki modalne
czasowniki nieregularne
czasowniki niewłaściwe/nieosobowe
czasowniki tranzytywne/przechodnie
czasowniki typu trzeć
czasowniki ruchu
czas teraźniejszy
czas przyszły
czas przeszły
czcić – uczcić
część
członek
człowiek
cztery – czterech – czterej/trzy – trzech – trzej
czy
czyj – czyja – czyje – czyi – czyje
czyjkolwiek
D
data
dawać – dać
dąć – zadąć
dbać – zadbać
deklinacja
do-
dokąd?
dopełniacz rzeczownika i przymiotnika
dlatego – więc
dopiero – tylko
dowiadywać się – dowiedzieć się
drzwi
dusić
dużo
dwa – dwaj/dwóch – dwie – dwoje
dwoje
dziać się
działalność – funkcjonowanie
dziecko – dzieci
dzień – dni
E
e ruchome
F formy adresatywne
formy deprecjatywne
formy wielokrotne czasownika
formy męsko- i niemęskosobowe
formy nieosobowe (bezosobowe)
formy żeńskie (feminatywy)
frazeologizmy
G
gdyby
gdzie?
głoska
gnieść – pognieść
gotować – dusić – piec – smażyć
I
-i, -ii czy -ji?
im…, tym…
imiesłowy
imiesłów czynny
imiesłów bierny
imiesłów współczesny
imiesłowowy równoważnik zdania (IRZ)
imiesłów uprzedni
imię
imię – nazwisko – nazwa – tytuł
imię i nazwisko
interesować – zainteresować – interesować się – zainteresować się
istnieć
iść – pójść
-iwać/-ywać
J
jak
jakby
jako
jaki – jaka – jakie
jakikolwiek
jakiś
jechać – pojechać
jeden – jedna – jedno – jedni – jedne
jeden/jedna/jedno z + D. l. mn.
jeść – zjeść
jeździć
jeżeli – jeśli
K
każdy – każda – każde
kąpać (się) – wykąpać (się)
kiedy?
kierowca – kierownik – kierownica
kilkoro
kłaść – położyć
kolega
-kolwiek
komunikować się – kontaktować się – porozumiewać się – rozmawiać
koniugacja
kraść – ukraść
ksiądz
książę
kształcić (się) – kształtować (się)
kto
ktoś
ktokolwiek
którędy?
który – która – które
którykolwiek
L
lata
leżeć
liczba rzeczownika
liczebniki
liczebniki główne
liczebniki porządkowe
liczebniki zbiorowe
liczebniki ułamkowe
liczebniki nieokreślone
złożenia z liczebnikiem
litera
lubić – polubić
ludzie – ludność – ludzkość – mieszkańcy – obywatele – naród
M
martwić (się) – zmartwić (się)
mianownik
mianownik liczby pojedynczej – rzeczownik i przymiotnik
mianownik liczby mnogiej – rzeczownik
mianownik liczby mnogiej – przymiotniki
miasto – miejsce
mieć
miejscownik
miejscownik liczby pojedynczej rzeczownika i przymiotnika
miejscownik liczby mnogiej rzeczownika i przymiotnika
modulant
mowa niezależna i zależna
może być
możliwość (mieć możliwość, jest możliwość)
można
móc
mówić – powiedzieć
musieć
N
na-
nad(e)-
należy
narzędnik
narzędnik liczby pojedynczej
narzędnik liczby mnogiej rzeczownika i przymiotnika
nazwisko
nazwy krajów
nazwy miast
nazwy mieszkańców krajów i miast
negacja (przeczenie)
Niemcy
nieosobowe (bezosobowe) formy czasownika
O
o-
o
oba (obydwa), obaj (obydwaj), obie (obydwie), oboje (obydwoje)
oboje – obydwoje
obcować
od(e)-
ojczysty – rodzimy – rodzinny – krajowy
oko
osobowość – osobistość
P
pan
pani
państwo
państwo – kraj
partykuła
piec
pić – napić się – wypić
pleść – upleść
pluralia tantum(rzeczowniki mające tylko liczbę mnogą)
po-
pod(e)-
podobać się – spodobać
powinno (się)
potrzebować
półtora, półtorej
procent %
prze-
przedrostki (prefiksy) czasownikowe
przy-
przyimki łączące się z dwoma lub trzema przypadkami
przyimki przestrzenne (lokatywne)
przyjaciel
przysięgać – przysiąc/przysięgnąć
R
ręka
rodzaj gramatyczny
rodzeństwo
rodzice
rok (życia) – lata – wiek
wiek
roz(e)-
rozumieć – zrozumieć
rozwodzić się – rozwieść się
ruchome końcówki osobowe
rzeczowniki odczasownikowe
S
sam – sama – samo – same – sami
siadać – siąść – usiąść
się
singularia tantum(rzeczowniki mające tylko liczbę pojedynczą)
skakać – skoczyć
skąd?
składnia
1. Naruszenia związku podmiotu i orzeczenia
2. Naruszenia reguł w orzeczeniu imiennym
3. Mieszanie strony biernej i formy bezosobowej
4. Brak orzeczenia lub jego części
5. Brak dopełnienia
6. Brak przyimka
7. Rekcja
8. Sylepsa
słuchać – słychać – słyszeć
spółgłoski
stać
stawać się – stać się
stawiać – postawić
stopniowanie przymiotnika
stopniowanie przysłówka
strona bierna
styl
swój – swoja – swoje – swoi
spójniki
szyk (kolejność) wyrazów w zdaniu
Ś
-ś
śmiać się – uśmiechać się – uśmiechnąć się
T
telewizja – telewizor
tłuc – stłuc/potłuc
tryb przypuszczający (warunkowy)
tryb rozkazujący
trzeba – potrzeba – potrzebować
trzy – trzech – trzej
tydzień
U
u-
ucho
uczyć – nauczyć – uczyć się – nauczyć się
-um
uważać
W
warto
w(e) + Msc.
w(e)-
widać
wieczór
wiedzieć – znać – potrafić – umieć
wiedzieć
znać
potrafić
umieć
wieść
większość
woleć
wolno
wołacz
wołacz liczby pojedynczej
wołacz liczby mnogiej
wieźć
wszyscy
wy-
wygodny – wygodnie
wyjść za mąż
wykształcenie
wypadek – przypadek
wysyłać – wysłać
Y
-ywać
Z
z(e)- lub s-, ś-
za-
zaczerpywać – zaczerpnąć
zaimki
zaimki osobowe
zaimki dzierżawcze (posesywne)
zaimki wskazujące (demonstratywne)
zaimki pytajne
zaimki nieokreślone
zaimki zwrotne się, siebie
zaimki względne
zanim
zarówno…, jak i…
zastępować – zastąpić
zbyt
zdążać – zdążyć
znajdować – znaleźć
znajomy – znajoma
zostawać – zostać
zwierzę
Ż
żaden – żadna – żadne – żadni – żadne
że
żeby – aby – ażeby – by – iżby
żenić się
życie
żyć – mieszkać
Bibliografia
check_circle
check_circle