The Poem as Icon: A Study in Aesthetic Cognition
Książka Wiersz jako ikona. O poznaniu estetycznym prezentuje nowatorskie, interdyscyplinarne podejście do zagadnienia funkcji i istoty sztuki poetyckiej. Badając twórczość poetycką w relacji do człowieka i jego doświadczenia w świecie, autorka przedstawia tezę, że rola poezji polega nie na tym, co wiersz znaczy, lecz na tym, jaki wpływ wywiera na człowieka. Wychodząc od założeń teorii ucieleśnionego poznania, wypracowanej w ramach różnych dyscyplin ‒ nauki o literaturze, językoznawstwa, filozofii i psychologii, w ujęciu historycznym i współczesnym ‒ autorka stwierdza, że cechą dobrego wiersza jest jego zdolność do stania się ikoną doświadczanej rzeczywistości. Ilustrując swój wywód utworami anglojęzycznych poetów i posługując się elementami kognitywnej teorii języka, pokazuje, w jaki sposób dzięki współdziałaniu różnych aspektów wiersza – ikoniczności, symulakrum, metafory, schematu wyobrażeniowego i afektu – powstaje ikona poetycka, motywując intencję poety i zaangażowanie odbiorcy wiersza. Piękno i uczucie zadowolenia stają się w tym ujęciu wynikiem zdolności przeżycia estetycznego będącej właściwością procesu percepcji, który leży u podstaw wszelkich procesów poznawczych człowieka zarówno w nauce, jak i w sztuce.
Margaret H. Freeman. Professor emerita Los Angeles Valley College w Kalifornii. Doktor filologii angielskiej, absolwentka filozofii, autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych z dziedziny estetyki, poezji i teorii poznania. Wybitna znawczyni twórczości Emily Dickinson, której poświęciła obszerną monografię (Emily Dickinson’s Poetic Art. A Cognitive Reading). W latach 1988–1992 prezeska Emily Dickinson International Society. Współredaktorka prestiżowych serii wydawniczych Cognition and Poetics (Oxford University Press) oraz Cognition, Poetics, and the Arts (Bloomsbury Publishing. Akademic). Dyrektorka MICA (Myrifield Institute for Cognition and the Arts) – instytucji think tank poświęconej międzynarodowym interdyscyplinarnym badaniom nad rolą sztuki w procesach poznania. Uczestniczka licznych międzynarodowych konferencji poświęconych językoznawczym podejściom do badań literackich, ze szczególnym uwzględnieniem poetyki kognitywnej jako narzędzia w analitycznym i teoretycznym podejściu do badania utworów poetyckich.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego
Wstęp od tłumaczki
Przedmowa
1. Poznanie poetyckie
1.1. Ikoniczność i bycie rzeczywistości
1.2. W stronę teorii poznania estetycznego
1.3. Wypracowanie multidyscyplinarnej terminologii
1.4. Omówienie poszczególnych rozdziałów
2. Ikona
2.1. Czym jest ikona?
2.1.1. Ikona w semiotyce
2.1.2. Ikona w religii
2.1.3. Ikona w językoznawstwie
2.1.4. Ikoniczność w języku potocznym
2.2. Równie pochyłe znaczenia
2.2.1. Urzeczowienie jako oszczędność poznawcza
2.2.2. Dychotomia formy i treści
2.3. Ikoniczność w sztuce
2.4. Ikoniczność w krytyce literackiej
3. Symulakrum
3.1. Poza granicami mimesis
3.2. Wyrażanie
3.3. Nie-widzialność bycia
3.4. Ontologia poznania poetyckiego jako ikonicznego wobec rzeczywistości
3.4.1. Struktura prozodyczna
3.4.2. Użycie przyimków
3.4.3. Ukryte obrazy
3.4.4. Regularności fonetyczne
4. Metafora
4.1. Metafora jako model
4.2. Metafora poetycka rozumiana dosłownie
4.3. Metafora w sztuce literackiej
4.4. Semioza metafory poetyckiej
4.5. Metafora jako procesowanie poznawcze
4.6. Hierarchia kognitywnego metaforyzowania
4.7. Ontologia metafory poetyckiej
4.8. Rola metafory w ikoniczności poetyckiej
5. Schemat
5.1. Badanie poznania sensorycznego
5.2. Schemat jako korelacja jaźni i świata
5.3. Schemat jako ograniczenie doświadczenia
5.4. Rola schematów w wyobraźni i języku
5.5. Schemat jako internalizacja struktury sensorycznej w poezji
5.6. Schematy ŚCIEŻKA i PION w wierszu Shudaonan Li Bai
5.7. Poetyckie wykorzystanie schematu
5.8. Schemat jako sposób definiowania poetyki
6. Afekt
6.1. Synestezja afektu
6.2. Prozodie dźwiękowe i strukturalne
6.3. Znaczenie afektu
6.4. Teoria schematów a struktura afektów
6.5. Dynamika sił schematów afektywnych
6.5.1. Poeta/odbiorca a wiersz
6.5.2. Aspekt fizyczny: elementy siły
6.5.3. Dźwięk i widok
6.5.4. Wewnętrzna wrażliwość a bodźce zewnętrzne
6.5.5. Pamięć wewnętrzna a emocja wewnętrzna
6.6. Schematy emotywno-pojęciowe.
7. Wiersz jako ikona
7.1. Studium przypadku: dwa wiersze
7.1.1. Detale prozodyczne w Ozymandiasie Smitha
7.1.2. Detale prozodyczne w Ozymandiasie Shelleya
7.2. Mechanizmy ikoniczności poetyckiej
7.2.1. Pułapka luki
7.2.2. Likwidowanie luki
7.3. Ikona poetycka
7.3.1. I: „Siedemdziesiąt lat później”
7.3.2. II: „Wiersz jako ikona”
7.3.3. III: „Kształty skały w hymnie nocy”
7.4. Przeobrażająca moc ikony
8. Poznanie estetyczne
8.1. Zdolność odczuwania estetyki
8.2. Funkcja estetyczna
8.3. Ikoniczność estetyczna w sztuce
8.4. Wartościowanie estetyczne
8.5. Ikoniczna estetyka w wierszu Wybrzeże w Dover
Posłowie
P.1. Poezja w kontekście
P.2. Dylemat Ewy
P.3. Teoria wszystkiego?
P.4. Poezja jako ikona bycia rzeczywistości
Słownik pojęć
Bibliografia
Cytowane polskie wydania
Nota edytorska wydania oryginalnego
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
The Poem as Icon: A Study in Aesthetic Cognition
check_circle
check_circle
