EGZEMPLARZE OUTLETOWE Z DEFEKTAMI: niewielkie otarcia i ryski, nieduże zagięcia i wgniecenia w postaci podłużnych linii na przedniej i tylnej okładce; reszta w stanie bdb.
NOMINACJA do NAGRODY im. Jana Długosza 2012
RECENZJA KSIĄŻKI (Dziennik Gazeta Prawna)
Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 90
Książka jest propozycją przepisania historii Polski oraz opisania jej społeczno-kulturowej tożsamości przy pomocy narzędzi teoretycznych, które albo w ogóle, albo w niewielkim tylko stopniu wykorzystano kiedykolwiek w tym celu – teologii politycznej, Lacanowskiej psychoanalizy, teorii systemów-światów, studiów postkolonialnych, ontologii wydarzenia Alaina Badiou czy teorii hegemonii. Tytułowa figura „fantomowego ciała króla” nawiązuje do koncepcji „dwóch ciał króla” przedstawionej niegdyś błyskotliwie przez Ernsta Kantorowicza w książce pod takim samym tytułem. Poprzez metaforę fantomowego ciała Sowa opisuje I Rzeczpospolitą, której kondycję determinował przede wszystkim szereg braków. Pokazuje, że począwszy od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego dziedzicznego króla Polski i Litwy, Rzeczpospolita nie istniała jako państwo w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale była raczej fantomem, urojeniem, wyobrażeniem, uroszczeniem. Owo nieistnienie położyło się cieniem na losach Polski od wczesnej nowoczesności wieków XVI i XVII, przez rozbiory aż po czasy współczesne. Fantomowe ciało króla nie jest jednak typową pracą historyczną. Jej przedmiot to przede wszystkim współczesna Polska i jej problemy z nowoczesnością. Na kartach książki w zaskakujący i – jak się okazuje – inspirujący sposób Wallerstein spotyka się z Gombrowiczem, Brzozowski z Lacanem, Lefort z Andersonem a Gramsci i Laclau ze staropolskimi sarmatami, aby wyjaśnić zagadkę, jaką była i jest Polska.
Jan Sowa (ur. 1976) – studiował filologię polską, psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na Uniwersytecie Paryż VIII w Saint-Denis. Doktor socjologii, pracownik naukowy Katedry Kultury Współczesnej UJ. Jest autorem około stu tekstów opublikowanych w Polsce i zagranicą oraz dwóch książek: Sezon w teatrze lalek i inne eseje (2003) i Ciesz się, późny wnuku. Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna (2007).
SPIS TREŚCI
PODZIĘKOWANIA .................................................................6
WPROWADZENIE ...................................................................7
„Interpol” .................................................................................7
Zderzenie cywilizacji ............................................................ 10
Między Wschodem a Zachodem ...........................................12
(Samo)kolonizacja .................................................................20
„Pro domo sua” ......................................................................25
Projekt i metoda ....................................................................28
Zmagania z nowoczesną formą .............................................30
W stronę nowej konceptualizacji polskiego habitusu narodowego 34
Mini-przewodnik: Jak czytać „Fantomowe ciało króla”? ......44
WSPANIAŁY XVI WIEK ........................................................47
Prezentyzm vs. historyzm. Długie trwanie jako kategoria
eksplikacyjna ........................................................................ 47
Długie trwanie ........................................................................ 51
Pojedynczość Europy ............................................................54
Przewagi Europy ................................................................... 59
Żegluga ..................................................................................60
Pożytki z braku uprzywilejowania .........................................64
Kapitalizm, czyli nowy reżim produkcji pieniądza ............... 66
Balans sił ...............................................................................71
Mechanizmy feudalizmu ........................................................80
Dziedzictwo antyku.................................................................86
Kryzys późnego średniowiecza .............................................90
Kwestia genezy kapitalizmu. Dygresja metodologiczna .. 100
EKONOMIA POLITYCZNA PERYFERYJNEGO IMPERIUM AGRARNEGO 109
Tymczasem w Polsce... ...................................................... 109
Pojedynczość Polski ...........................................................111
Biopolityczna republika zbożowa ........................................126
Spichlerz Europy? ................................................................131
Jak to się mogło stać? ....................................................... 143
Dygresja teoretyczna: rozwój niedorozwoju, czyli zależność
jako kategoria eksplikacyjna ............................................. 154
Zależność a sprawa polska ................................................ 162
Pierwszy Trzeci Świat, czyli równowaga zacofania ........... 173
Pejzaż kolonialny .................................................................183
Warunki wymiany (terms of trade) ..................................... 186
Problemu wymiany ciąg dalszy: struktura i funkcja ......... 189
Szlachta jako elita kompradorska ......................................196
Peryferyjne zmagania z formą ............................................ 199
FANTOMOWE CIAŁO KRÓLA .......................................... 207
Ostatnia wycieczka do królestwa ekonomii, w czasie
której napotkamy jego nieprzekraczalne granice ............. 207
Kryzys XVII wieku ..............................................................209
Pułapka zacofania .............................................................. 212
Smutek peryferii ..................................................................218
„Idiotyzm życia wiejskiego” ................................................226
Pożytki z teologii politycznej ............................................. 231
Fantomowe ciało króla ........................................................236
Rozpad .................................................................................248
Przedwczesna odpowiedź Realnego .................................. 252
Sarmacki fantazmat ............................................................259
Od kryptokolonializmu do projektu kolonialnego ............. 273
POPULISTYCZNY ROZUM SZLACHTY ........................... 285
„Demokracji szlacheckiej nigdy nie było” ......................... 285
Rozum populistyczny po polsku ......................................... 291
Szlacheckie hegemonie .......................................................296
Okres egzekucyjny ..............................................................299
Hegemonia magnatów ..........................................................303
Pustka „złotej wolności” ..................................................... 307
Magnackie mafi e ................................................................ 313
Ekspansja! .......................................................................... 319
Polonizacja – kolonizacja ................................................... 323
Polska Kompania Kresowa – witajcie na stepach Realnego ....327
Nędza kresowego multikulturalizmu .................................. 334
Bunty heterogeniczności .....................................................340
Złamane imperium .............................................................. 345
PUSTKA, KTÓRĄ NAZWANO NARODEM ........................ 351
Zagadka I RP ...................................................................... 351
Rzeczpospolita Lacanowska? ............................................ 354
Upór znaczących .................................................................364
Brak jako Realne ................................................................. 371
Twarde jądro halucynacji ................................................... 378
Powroty Realnego – od Radnot do Westerplatte .............. 382
Rzecz(pospolita), czyli Antygona zawsze umiera dwa razy ... 387
Alienacja i separacja ......................................................... 396
Nieudana separacja ............................................................403
Polska ................................................................................. 410
Rozbiory – tryumf nowoczesnej formy ............................... 421
RZECZPOSPOLITA POSTKOLONIALNA ....................... 431
Pejzaż postkolonialny ........................................................ 431
Postkolonializm a sprawa polska ...................................... 435
„Zachodnio-centryczny” charakter teorii postkolonialnej
jako takiej ...........................................................................440
Schematy pojęciowe i wyjaśniające dominujące w polskiej
tradycji intelektualnej ........................................................442
Problemy z polskim wizerunkiem narodowym ...................443
Egzorcyzmowanie Marksa .................................................444
Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” ..................448
Od imperium do peryferium ...............................................455
Wyścig po Europę Środkowo-Wschodnią .........................458
Mimikra mimo woli .............................................................468
W Polsce, czyli w Trzecim Świecie .................................. 476
Co by było, gdyby... ...........................................................485
ZAMIAST ZAKOŃCZENIA: NOSTALGIA, BOHATEROWIE I MIEJSCA
PAMIĘCI RZECZYWISTOŚCI POSTKOLONIALNEJ.... 495
Kresy – życie po życiu polskiego projektu kolonialnego .495
Dom, którego nigdy nie było ..............................................504
Bohaterowie czy buntownicy? ............................................514
Miejsca pamięci ................................................................. 520
Poza postkolonializm i peryferie ........................................524
BIBLIOGRAFIA .................................................................537
INDEKS NAZWISK ........................................................... 557
PODZIĘKOWANIA .................................................................6
WPROWADZENIE ...................................................................7
„Interpol” .................................................................................7
Zderzenie cywilizacji ............................................................ 10
Między Wschodem a Zachodem ...........................................12
(Samo)kolonizacja .................................................................20
„Pro domo sua” ......................................................................25
Projekt i metoda ....................................................................28
Zmagania z nowoczesną formą .............................................30
W stronę nowej konceptualizacji polskiego habitusu narodowego 34
Mini-przewodnik: Jak czytać „Fantomowe ciało króla”? ......44
WSPANIAŁY XVI WIEK ........................................................47
Prezentyzm vs. historyzm. Długie trwanie jako kategoria
eksplikacyjna ........................................................................ 47
Długie trwanie ........................................................................ 51
Pojedynczość Europy ............................................................54
Przewagi Europy ................................................................... 59
Żegluga ..................................................................................60
Pożytki z braku uprzywilejowania .........................................64
Kapitalizm, czyli nowy reżim produkcji pieniądza ............... 66
Balans sił ...............................................................................71
Mechanizmy feudalizmu ........................................................80
Dziedzictwo antyku.................................................................86
Kryzys późnego średniowiecza .............................................90
Kwestia genezy kapitalizmu. Dygresja metodologiczna .. 100
EKONOMIA POLITYCZNA PERYFERYJNEGO IMPERIUM AGRARNEGO 109
Tymczasem w Polsce... ...................................................... 109
Pojedynczość Polski ...........................................................111
Biopolityczna republika zbożowa ........................................126
Spichlerz Europy? ................................................................131
Jak to się mogło stać? ....................................................... 143
Dygresja teoretyczna: rozwój niedorozwoju, czyli zależność
jako kategoria eksplikacyjna ............................................. 154
Zależność a sprawa polska ................................................ 162
Pierwszy Trzeci Świat, czyli równowaga zacofania ........... 173
Pejzaż kolonialny .................................................................183
Warunki wymiany (terms of trade) ..................................... 186
Problemu wymiany ciąg dalszy: struktura i funkcja ......... 189
Szlachta jako elita kompradorska ......................................196
Peryferyjne zmagania z formą ............................................ 199
FANTOMOWE CIAŁO KRÓLA .......................................... 207
Ostatnia wycieczka do królestwa ekonomii, w czasie
której napotkamy jego nieprzekraczalne granice ............. 207
Kryzys XVII wieku ..............................................................209
Pułapka zacofania .............................................................. 212
Smutek peryferii ..................................................................218
„Idiotyzm życia wiejskiego” ................................................226
Pożytki z teologii politycznej ............................................. 231
Fantomowe ciało króla ........................................................236
Rozpad .................................................................................248
Przedwczesna odpowiedź Realnego .................................. 252
Sarmacki fantazmat ............................................................259
Od kryptokolonializmu do projektu kolonialnego ............. 273
POPULISTYCZNY ROZUM SZLACHTY ........................... 285
„Demokracji szlacheckiej nigdy nie było” ......................... 285
Rozum populistyczny po polsku ......................................... 291
Szlacheckie hegemonie .......................................................296
Okres egzekucyjny ..............................................................299
Hegemonia magnatów ..........................................................303
Pustka „złotej wolności” ..................................................... 307
Magnackie mafi e ................................................................ 313
Ekspansja! .......................................................................... 319
Polonizacja – kolonizacja ................................................... 323
Polska Kompania Kresowa – witajcie na stepach Realnego ....327
Nędza kresowego multikulturalizmu .................................. 334
Bunty heterogeniczności .....................................................340
Złamane imperium .............................................................. 345
PUSTKA, KTÓRĄ NAZWANO NARODEM ........................ 351
Zagadka I RP ...................................................................... 351
Rzeczpospolita Lacanowska? ............................................ 354
Upór znaczących .................................................................364
Brak jako Realne ................................................................. 371
Twarde jądro halucynacji ................................................... 378
Powroty Realnego – od Radnot do Westerplatte .............. 382
Rzecz(pospolita), czyli Antygona zawsze umiera dwa razy ... 387
Alienacja i separacja ......................................................... 396
Nieudana separacja ............................................................403
Polska ................................................................................. 410
Rozbiory – tryumf nowoczesnej formy ............................... 421
RZECZPOSPOLITA POSTKOLONIALNA ....................... 431
Pejzaż postkolonialny ........................................................ 431
Postkolonializm a sprawa polska ...................................... 435
„Zachodnio-centryczny” charakter teorii postkolonialnej
jako takiej ...........................................................................440
Schematy pojęciowe i wyjaśniające dominujące w polskiej
tradycji intelektualnej ........................................................442
Problemy z polskim wizerunkiem narodowym ...................443
Egzorcyzmowanie Marksa .................................................444
Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” ..................448
Od imperium do peryferium ...............................................455
Wyścig po Europę Środkowo-Wschodnią .........................458
Mimikra mimo woli .............................................................468
W Polsce, czyli w Trzecim Świecie .................................. 476
Co by było, gdyby... ...........................................................485
ZAMIAST ZAKOŃCZENIA: NOSTALGIA, BOHATEROWIE I MIEJSCA
PAMIĘCI RZECZYWISTOŚCI POSTKOLONIALNEJ.... 495
Kresy – życie po życiu polskiego projektu kolonialnego .495
Dom, którego nigdy nie było ..............................................504
Bohaterowie czy buntownicy? ............................................514
Miejsca pamięci ................................................................. 520
Poza postkolonializm i peryferie ........................................524
BIBLIOGRAFIA .................................................................537
INDEKS NAZWISK ........................................................... 557
check_circle
check_circle