Książka jest całościowym opracowaniem tematu litewskiego sporu o Mickiewicza z końca XIX stulecia i pierwszej połowy XX wieku, który wynikał z faktu, iż Litwini przygotowujący swoje pierwsze historie literatury stanęli przed problemem oceny twórczości pisarzy polskojęzycznych pochodzących z historycznych ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Część społeczeństwa zaliczała Mickiewicza w poczet twórców swojej literatury narodowej, nawet przyznając poecie centralne miejsce w jej kanonie, inni zaś byli temu przeciwni. Analizowany spór uwypukla napięcie pomiędzy różnymi formami świadomości kulturowej w narodzie litewskim w okresie transformacji. W monografii uwzględniono szereg kontrowersyjnych aspektów recepcji Mickiewicza na Litwie, takich jak adaptacja nazwiska poety, legenda o jego litewskim pochodzeniu etnicznym, ideologiczny wybór dzieł do tłumaczeń oraz ich „odpolszczenie”.
Swój obcy poeta. Adam Mickiewicz w kanonie literatury litewskiej (1883–1940) ma dużą wartość poznawczą zarówno na litewskim, jak i na polskim gruncie literaturoznawczym. W bogatej tradycji badań nad recepcją Mickiewicza można wręcz mówić o zapełnieniu istotnej luki. Książka stanowi cenne źródło wiedzy o funkcjonowaniu poety w świadomości Litwinów w szczególnie dynamicznym okresie historii Litwy i momencie wielopoziomowego problematyzowania stosunków litewsko-polskich. Ze względu na swój przekrojowy charakter może być z powodzeniem stosowana także w dydaktyce akademickiej.
Dr Tomasz Jędrzejewski
Dr Viktorija Šeina jest starszym pracownikiem naukowym w Instytucie Literatury Litewskiej i Folkloru w Wilnie. Opracowała samodzielnie, a także ze współautorami kilka monografii naukowych na temat literatury litewskiej pierwszej połowy XX wieku. Swój obcy poeta. Adam Mickiewicz w kanonie literatury litewskiej (1883–1940) to jej pierwsza książka przetłumaczona na język polski. Za wydanie litewskie w 2021 roku autorka otrzymała Nagrodę im. Algisa Kalėdy, przyznawaną corocznie za znaczące badania nad dziedzictwem literackim Litwy, litewsko-polskimi związkami literackimi i interakcjami obu kultur.
Przedmowa
Wprowadzenie
Rozdział 1
Kanony założycielskie narodów
Pojęcie kanonu
Terminy stosowane w badaniach nad kanonem
Kulturowe funkcje kanonu
Rozdział 2
Początek dyskusji (1883–1905)
Stulecie Mickiewicza i nakreślenie granic litewskiej kultury
Miejsce Mickiewicza w projekcie literatury narodowej
Etnolingwistyczne rozumienie literatury narodowej
Pojęcie dwujęzycznej literatury narodowej
Zasady wyboru dzieł Mickiewicza do tłumaczenia
Rozdział 3
Pozycja Mickiewicza w kanonie literatury litewskiej (1905–1940)
Spadkobiercy Mickiewicza w literaturze litewskiej początku XX wieku
Pojęcie kilkujęzycznej literatury narodowej
Mickiewicz w kanonie szkolnym
Lituanizacja Mickiewicza: pytanie o etniczność
Lituanizacja Mickiewicza: „odpolszczenie” przekładów
Recepcja Mickiewicza wśród Litwinów w świetle politycznego konfliktu o Wilno
Reakcja na polską recepcję
Wybór dzieł do przekładu i kanon interpretacyjny
Pan Tadeusz
Konrad Wallenrod
Grażyna i Żywila
Dziady
Komemoracja
Upamiętnienie w Wilnie w okresie międzywojennym
Upamiętnienie w Republice Litewskiej
Wnioski
Wykaz skrótów
Bibliografia
Wykaz materiałów źródłowych
Wykaz dokumentów archiwalnych
Spis ilustracji
Indeks nazwisk
Summary
check_circle
check_circle