Autorka podjęła próbę rekonstrukcji modus operandi agentów krakowskiego Gestapo podczas okupacji niemieckiej oraz ich dalszych losów po zakończeniu wojny. Książka opisuje ich udział w zbrodniach popełnianych na mieszkańcach Krakowa, tworzenie grup Wehrwolfu w 1945 roku oraz rolę byłych agentów w budowie komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w charakterze funkcjonariuszy, tajnych współpracowników czy działaczy partyjnych. W monografii odtworzono biogramy prominentnych agentów i prowadzących ich gestapowców oraz działalność siatek agenturalnych. Ofiarami ich aktywności byli m.in. żołnierze ZWZ/AK, ukrywający się Żydzi, a także osoby tworzące Komitet Obywatelski do spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami w Budapeszcie trudniący się pomocą Polakom i Żydom uciekającym z okupowanego kraju, w tym prawdopodobnie sam Henryk Sławik i artysta Stefan Filipkiewicz.
Nie przesadzę twierdząc, że mamy do czynienia z opracowaniem w wielu aspektach wręcz pionierskim – nie tylko w odniesieniu do historii okupowanego Krakowa, ale historii szeroko rozumianego funkcjonowania niemieckich struktur policyjnych w Generalnym Gubernatorstwie. Drobiazgowe odtworzenie siatek konfidenckich, zwrócenie uwagi na pochodzenie narodowościowe i środowiskowe zwerbowanych osób, wykazanie, że agenci otrzymywali za swą pracę nie tylko pieniądze czy upominki, ale także mieszkania, czy dzierżawę lokali gastronomicznych, to całkowite novum.
Z recenzji dra hab. Sebastiana Piątkowskiego
Autorka odsłoniła świat, który był światem brutalnym i w wielu przypadkach nie kończył się wraz z zakończeniem wojny/okupacji. To świat zróżnicowany (…) – inaczej funkcjonował świat funkcjonariuszy, a inaczej świat agentów. Jednak to zdecydowanie dość spora jednorodność poczynań, a przede wszystkim ich skutek. Dlatego te dwa światy to solidne dopełnienie społecznej części dziejów okupowanego Krakowa 1939–1945.
Z recenzji prof. dra hab. Jacka Chrobaczyńskiego
Dr Alicja Jarkowska – historyczka, judaistka; pracuje w Instytucie Historii UJ. Współredaktorka dwóch tomów Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjnego archiwum getta Warszawy, autorka monografii Wymuszona współpraca czy zdrada? Wokół przypadków kolaboracji Żydów w okupowanym Krakowie (2018) oraz wielu artykułów naukowych. Laureatka pierwszej nagrody w konkursie im. prof. Tomasza Strzembosza za najlepszą książkę dotyczącą najnowszej historii Polski (2019), finalistka Nagrody Naukowej „Polityki” 2019. Stypendystka Claims Conference, Fondation pour la Mémoire de la Shoah i Narodowego Centrum Nauki. Odbyła staż naukowy w Yad Vashem. Kieruje kilkoma projektami badawczymi dotyczącymi historii krakowskich Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, w tym donosicielstwa i agentury Gestapo, czy działalności przestępczej Żydów w latach 1918–1945; najnowszy projekt dotyczy krakowskiego getta. Członkini Komisji Historii i Kultury Żydów PAU, Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich oraz European Association for Jewish Studies.
PODZIĘKOWANIA
WSTĘP
Stan badań
Podstawa źródłowa
Założenia metodologiczne
Terminologia
Struktura książki
APARAT TERRORU W OKUPOWANYM KRAKOWIE
Aparat policyjny i bezpieczeństwa w Generalnym Gubernatorstwie
Terror w okupowanym Krakowie
Aktywność donosicieli
ROZDZIAŁ I. KRAKOWSKIE GESTAPO I JEGO PRACA Z AGENTURĄ
Struktura organizacyjna krakowskiego Gestapo
Wydział IV KdS Krakau i jego funkcjonariusze
Referat IV-N krakowskiego Gestapo
Metody pracy Gestapo
Funkcjonariusze Gestapo prowadzący agentów i praca operacyjna
Werbunek i rejestracja agentów
Praca z agentami i szkolenia agentów Gestapo
ROZDZIAŁ II. AGENCI GESTAPO W KRAKOWIE
Ramy działalności agentów
Zidentyfikowani agenci w okupowanym Krakowie
Lokale kontaktowe Gestapo i miejsca działań agentów
Metody pracy agentów
Tłumacze na usługach Gestapo
Agenci Gestapo w strukturach Polskiej Policji Kryminalnej
Współpraca krakowskiego Gestapo z Abwehrą
ROZDZIAŁ III. SIATKI AGENTURALNE KRAKOWSKIEGO GESTAPO
Siatka Karola Pfeiffera
Siatka Marii Czuraj
Siatki rezydentów Maurycego Diamanta i Aleksandra Fӧrstera
Działalność agenturalna grupy Aleksandra Förstera w Budapeszcie
Siatka Romana Słani
ZAKOŃCZENIE
EPILOG
ANEKS. FOTOGRAFIE AGENTÓW GESTAPO
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
check_circle
check_circle