
Seria Projekty Komparatystyki
„Tanatosoniką” nazwał J. Martin Daughtry „ekstremalną fuzję przemocy i dźwięków”. Ten neologizm, utworzony od greckiego thánatos („śmierć”) i łacińskiego sonus („dźwięk”), służy jako określenie dla wyjątkowo głośnych hałasów militarnych i zwraca uwagę na ich brutalne oddziaływanie na słuchaczy. W okresie II wojny światowej tego rodzaju skrajne doświadczenia wielokrotnie stawały się udziałem obywateli polskich – cywilów w bombardowanych miastach, żołnierzy krajowych i zagranicznych frontów, członków ruchu oporu czy więźniów, którzy nasłuchiwali bliskich egzekucji. Część „świadków nausznych” starała się przenieść swoje przeżycia i wygasłe już złowrogie wibracje na wiersze-dokumenty. Utwory te składają się na bogate i niejednorodne archiwum, obszernie analizowane przez autorkę monografii. Każe ono myśleć o współsłuchaniu tanatosoniki przez osoby funkcjonujące w latach wojny na odmienne sposoby, w tym ofiary i świadków Zagłady.
Monografia Dobrawy Lisak-Gębali jest na polskim rynku wydawnictw akademickich książką wyjątkową – pierwszą tak obszerną rozprawą poświęconą akustycznemu doświadczeniu wojny ujętemu w ramy ekspresji poetyckiej i to taką, która z analiz tego, co audialne, nie czyni dodatku do badania poetyki wierszy, lecz konsekwentnie sytuuje je w centrum badawczego zainteresowania. Jest to książka par excellence interdyscyplinarna, zajmująca z powodzeniem miejsce wśród studiów literaturoznawczych oraz pośród kulturoznawczych opracowań z zakresu sound studies.
prof. dr hab. Dariusz Brzostek
Dobrawa Lisak-Gębala – pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym ukończyła studia kulturoznawcze i polonistyczne. Autorka książek Ultraliteratura (2014) i Wizualne odskocznie (2016). Publikowała między innymi w „Holocaust and Genocide Studies”, „Orbis Litterarum”, „Tekstach Drugich”, „Pamiętniku Literackim” i „Przestrzeniach Teorii”. Zajmuje się badaniem literatury polskiej XX i XXI wieku oraz intermedialności.
Wykaz skrótów
Część I. Wprowadzenie
Rozdział 1. Poetycka tanatosonika. O metodzie badawczej
Rozdział 2. Wiersze-dokumenty z lat 1939–1945
Rozdział 3. Układ książki
Część II. Na linii strzału
Dział I. Wrześniowe ogłuszenie
Rozdział 1. Wybuch wojny jako zranienie percepcji audialnej
Rozdział 2. Polskie miasta w ogniu
Rozdział 3. Świadectwa kombatantów kampanii wrześniowej
Rozdział 4. Pojemniki na huk
Dział II. Zagraniczne fronty
Rozdział 1. Praktyki audytywne „żołnierzy tułaczy”
Rozdział 2. Francja 1940
Rozdział 3. Bitwa o Anglię 1940
Rozdział 4. Tobruk 1941
Rozdział 5. Bitwy na terytorium ZSRR
Rozdział 6. W Armii Andersa 1942–1944
Dział III. Zbrojny opór w okupowanym kraju
Rozdział 1. Dziurawienie narzuconej ciszy
Rozdział 2. W ojczystym pejzażu, we wnętrzu machiny wojennej
Rozdział 3. Żydowskie „Westerplatte”
Rozdział 4. Powstanie warszawskie
Podsumowanie części II: f f f…
Część III. Zza murów, zza drutów, zza krat
Rozdział 1. Czekając na salwę
Rozdział 2. Cywilne nasłuchiwanie bliskiej tanatosoniki
Rozdział 3. Świadectwa więzienne i obozowe
Część IV. Zakończenie
Rozdział 1. Konkluzje… i rekonfiguracje
Rozdział 2. Syreny – alternatywna opowieść o słuchaniu wojny
Rozdział 3. Tanatosoniczne echa. Epilog
Poetical Th anatosonics: Sounds of Armed Violence in Poems from 1939 to 1945 (summary)
Bibliografia
Indeks nazwisk i pseudonimów
Indeks nazwisk autorów poezji wojennej oraz incipitów i tytułów wierszy
check_circle
check_circle