NOMINACJA do NAGRODY im. Jana Długosza 2011

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 86

Czym jest los, czy kryje się on w człowieku, czy leży poza nim, czy jest tajemną koniecznością, czy zwykłym przypadkiem? Pytania o los są obecne  w myśli Zachodu od dawna.  Ich korzenie sięgają   mitów starożytnej Grecji  oraz wyrosłej z nich tragedii, będącej  literacką   formą    otwierającą  szczególną  przestrzeń dla  rozmyślań o losie.  Poprzez wieki swego istnienia pojęcie losu  ulegało oczywiście  różnym przemianom, w których ukształtowała się jego długa i skomplikowana historia. Zarazem jednak, przechodząc przez  wiele meandrów  własnych dziejów, pojęcie losu zachowalo niewątpliwie określoną   tożsamość swej treści, która pojawia się  jako ta sama, lub choćby tylko podobna,  ilekroć  człowiek w myśleniu  do tego pojęcia  się  odwołuje.  Z długiej historii pojęcia losu wybieramy w tej  książce  jedynie krótki jej odcinek. Rozważamy tu  dzieje losu  pomiędzy Kandydem  Woltera, a  człowiekiem bez właściwości  Musila.  Są te dzieje istotne, pozwalają lepiej rozumieć  dzisiejszą problematyczność losu  oraz nieustające dążenia rozumu instrumentalnego, by nad nim ostatecznie zapanować. Problem losu to zawsze także kwestia  granic wolności człowieka i jego  nieustannego  dążenia do ich przekraczania.

SPIS TREŚCI

Wstęp: pojęcie losu w nowoczesności

Rozdział 1 Los wydrwiony, czyli żart jako argument

1. Przygody Kandyda, Kunegundy, Panglossa i kilku innych osób

2. Tło: Leibniz, Alexander Pope, trzęsienie ziemi w Lizbonie

3. Encyklopedia

4. Ogród Kandyda

5. „W górze zapisane"

6. Pojęcie przypadku

7. Śmiech i śmieszność

Rozdział 2 Samodzielność

1. Niepokorny purytanin

2. Zaufanie do siebie

3. Natura jako obiekt estetyczny

4. Los człowieka twórczego

Rozdział 3 Amor fati

1. Schopenhauer

2. Wieczny powrót tego samego

3. Wolność jako samodyscyplina woli

4. Resentyment

5. Akceptacja bytu

6. Nietzsche a Emerson

Rozdział 4 „Jak się staje – kim się jest”

1. Pokora i arogancja

2. TAK i NIE

3. Poczucie własnej wartości

4. Przypadek i konieczność

5. Sowa Minerwy, czyli mądrość przychodzi na końcu

Rozdział 5 Ład serca jako źródło losu

1. Fenomenologia życia emocjonalnego i uniwersum wartości

2. Absolutność wartości a zmienność ich faktycznej percepcji

i realizacji

3. Ordo amoris

4. Osoba i los

Rozdział 6 Dezintegracja indywiduum

1. Problematyczność człowieka

2. Nijakość

3. Nietrwałość chwili

4. Jedność życia a ten sam

5. Nieautentyczność i bezdroża autentyczności

Zakończenie: człowiek bez losu

1. Fatalizm przypadku

2. Los uprzedmiotowiony

3. „Odczarowanie” losu

Indeks pojęć

Indeks nazwisk