Stanisław Witkiewicz na przełomie XIX i XX wieku był jednym z najbardziej znanych i cenionych autorytetów. Nie wahał się wypowiadać na tematy z pozoru odległe – dotyczące sztuki, artystów, polskiego społeczeństwa, instytucji kościoła katolickiego, niepodległości. Kiedy dziś – po ponad stu latach czytamy jego teksty ze zdumieniem odkrywamy jak bardzo są aktualne. Nadal trudno nam zdefiniować pojęcie sztuki, oddzielić artystów wybitnych od wylansowanych, odnaleźć miejsce dla siebie i naszych narodowych wartości wśród nasilających się na całym świecie przejawów ojkofobii i ksenofobii. Jak dobierać nauczycieli, jak formułować poglądy w zgodzie z sobą a nie pod wpływem nagłośnionych sensacji? Bohater książki mimo wielkości ducha i serca nie był człowiekiem idealnym. Miał oddanych przyjaciół i zapiekłych wrogów, chciał iść prostą drogą, ale czasem zapuszczał się w niebezpieczne zaułki, krytykował i sam był powodem krytyki. W wieku XX wielki ojciec został przyćmiony przez wielkiego syna – Stanisława Ignacego Witkiewicza powszechnie znanego jako Witkacy.  Dziś trudno znaleźć kogoś, kto o Witkacym nie słyszał, ale nieznajomość dorobku ojca sprawia, że wypowiedzi syna interpretowane są wybiórczo i zbyt powierzchownie. Czy naprawdę w tym przypadku jabłko padło zbyt daleko od jabłoni? Czy podzielona między zaborcami Polska przełomu XIX i XX wieku to zaścianek Europy, w którym myśl własna się nie wyhodowała, a myśl cudza traktowana była jak wyrocznia? Na te i inne pytania próbowała szukać odpowiedzi autorka książki – czy je znalazła – to już zależy od oceny czytelników…

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Część I

Krytyka artystyczna Stanisława Witkiewicza na tle polskich i europejskich sądów o sztuce

1. Monachium – ognisko nowej myśli o sztuce

2. Narodziny nowoczesnej krytyki artystycznej w Polsce

3. Stanisław Witkiewicz i Emil Zola

3.1. W kręgu oddziaływań filozofii sztuki

3.2. Indywidualizm

3.3. Metoda naukowa

3.4. Definicja dzieła sztuki i krytyki artystycznej

3.5. Pogranicza realizmu, naturalizmu, impresjonizmu

Część II

Zakopane i Tatry w twórczości Stanisława Witkiewicza

1. Spotkanie malarstwa z literaturą

2. Franciszkanizm czy moralno-społeczna utopia?

3. Styl zakopiański

Część III

Stanisław Witkiewicz – krytyk kultury i wychowawca narodu

1. Elementy premodernistyczne we wczesnej krytyce Witkiewicza

2. W kręgu młodopolskich dyskusji o sztuce

2.1. Miejsce i rola sztuki w dyskursie modernistycznym

2.2. Sztuka i artysta według Tołstoja, Witkiewicza i Abramowskiego

3. Zaangażowanie społeczne

4. Odnowa chrześcijaństwa

5. Witkiewicz a sprawa polska

6. Twórczość Stanisława Witkiewicza w kontekście nowych badań nad modernizmem

Zakończenie

Spis ilustracji

Bibliografia

Indeks nazwisk