Komparatystyka dzisiaj. Problemy teoretyczne jest refleksją o aktualnej sytuacji polskiej i międzynarodowej komparatystyki. Prezentuje szeroki wachlarz poglądów i stanowisk badawczych. Autorzy wskazują na dynamiczny i dialogowy charakter komparatystyki, która stanowi żywą i konstruktywną odpowiedź na rozterki i kłopoty współczesnej humanistyki. Prezentują ważne dla niej pojęcia, kategorie i metody – oraz dają wgląd w jej dzieje. Ukazują komparatystykę, która bada nie tylko związki między rozmaitymi literaturami, lecz także skomplikowane relacje literatury z rozległą domeną nauki i kultury: z innymi sztukami, dyskursami pozaliterackimi, mediami.

Otrzymałam do recenzji książkę bardzo dobrą, erudycyjną, nowatorską, napisaną przez grono kompetentnych autorów, świadomych obecnego statusu nie tylko komparatystyki, ale całej nauki o literaturze i szerzej - humanistyki. (…) Książka jest nie tylko fascynującym przewodnikiem po współczesnej komparatystyce, ale kompetentnym przeglądem stanu dzisiejszego literaturoznawstwa, które po doświadczeniach z dekonstrukcją i poststrukturalizmem szuka (ostrożnego, niearbitralnego, zapośredniczonego) kontaktu z empirią.
 

Grażyna Borkowska, IBL PAN


Całość książki rządzi się żelazną dyscypliną i dobrze umotywowaną logiką wywodu, a także spójnością metodologiczną (…). Komparatystyka dzisiaj (…) jest starannie i głęboko przemyślaną monografią najważniejszych kierunków i zagadnień teoretycznych komparatystyki współczesnej, jest wreszcie – co szczególnie chciałbym podkreślić – książką o wysokich walorach dydaktycznych, niezbędną pomocą akademicką (…).

Andrzej Fabianowski, ILP UW

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie. Komparatystyka dzisiaj: propozycje,

zagadnienia teoretyczne, rekonesanse – Ewa Szczęsna

Rozdział I

Komparatystyka współczesna. Zadania i zakres

1. Teoria i metoda komparatystyki. Status poznawczy –Edward Kasperski

1.1. Sytuacja komparatystyki

1.2. Status poznawczy

1.3. Modele analizy

1.4. Tożsamość i profil badawczy komparatystyki

2. Komparatystyka w Niemczech – wyzwania i perspektywy – Beathe Sommerfeld

2.1. Miejsce komparatystyki

2.2. Z kart historii

2.3. Inność i tożsamość. O imagologii komparatystycznej

2.4. Niemcy, teoria postkolonialna, zadania komparatystyki

2.5. Współczesna komparatystyka niemiecka

3. Komparatystyka a badania interkulturowe – Miloš Zelenka

4. Zadania i obszar badań literaturoznawstwa interkulturowego.

Zarys problematyki – Norbert Mecklenburg

4.1. Tezy o literaturoznawstwie interkulturowym

4.2. Komentarz do tez o literaturoznawstwie interkulturowym

5. Komparatystyka kulturowa: interpretacja i egzystencja –Andrzej Hejmej

5.1. Pro et contra

5.2. Trzy komparatystyki

5.3. „Dyscyplina nomadyczna”

6. Kulturoznawstwo a instytucjonalizacja komparatystyki –Adam F. Kola

6.1. Siła interpretacji – słabość komparatystyki

6.2. Przedmiot badań – podejście holistyczne i humanistyczne.

W stronę Bachtina

6.3. Unaukowienie humanistyki „humanistycznej”

6.4. Zawodowy fatalizm komparatysty a koncepcja racjonalności intencjonalnej

6.5. Kompetencje międzykulturowe czytelników

6.6. Dyscyplina – mocny program komparatystyki kulturoznawczej

Rozdział II

Kategorie i zagadnienia komparatystyczne

1. Ontologia i epistemologia porównania – Ewa Szczęsna

1.1. Wieloaspektowość porównania

1.2. Porównanie konceptualne. Norwid, Herbert i polisemiotyczna codzienność

1.3. Przestrzenie błądzenia i miejsca obecności

1.4. Retoryczny wymiar porównania. Wobec komparatystyki

2. Dyskurs jako przedmiot komparatystyki – Mieczysław Dąbrowski

2.1. Dyskurs i jego miejsce w komparatystyce

2.2. Dyskurs permanentny (globalny) versus dyskurs momentalny (lokalny)

2.3. Dyskurs jako nośnik wartości

2.4. Dyskurs jako opowieść

3. Palimpsesty komparatystyki – Michał Kuziak

3.1. Tytułem wstępu

3.2. Doprecyzowanie

3.3. Komparatystyka i palimpsest

3.4. Narodowość

3.5. Palimpsest narodowości

3.6. I co z tego wynika?

4. Recepcja twórcy obcego jako „stare” i „nowe”

zagadnienie komparatystyczne – Marta Skwara

5. Literatura i malarstwo w badaniach porównawczych - Olaf Krysowski

5.1. Dziedzictwo antyczne. Emblematyka i ikonologia

5.2. Krytyka pojęcia artes germanae. Znaczenie Laokoona Lessinga

5.3. Dziedzictwo romantyczne. Nauka o motywach i semiologia

5.4. Stanowisko praktyczne

Rozdział III

Wczoraj dla dziś. Perspektywa diachroniczna

1. Czym jest literatura europejska? – Eugeniusz Czaplejewicz

1.1. Pytania (większe i mniejsze)

1.2. Teza nieskromnie skromna

1.3. Dwie końcowe uwagi (enumeratywne)

2. Theatrum anatomicum: komparatystyka i ciało – Tomasz Bilczewski

2.1. Literacki korpus: od archeologii do morfologii

2.2. Przestrzeń transgresji: „naturalna machina przekładu”

3. Absoluty komparatystyczne a wolna wola – Halina Janaszek-Ivaničkova

3.1. Wokół wielokulturowości i odrębności literatur

3.2. Hybrydyzacja tożsamości. Literatura transkontynentalna. Rola Azji

3.3. Inkluzywność współczesnej komparatystyki

3.4. Degradacja idei uniwersalizmu

3.5. Pluralizm przeciw totalizacji rzeczywistości i wiedzy o literaturze

3.6. Komparatystyka polska na tle globalnej

3.7. Polonistyka w przebudowie a komparatystyka literacka

Bibliografia. Wybór (od 1980)

Indeks nazwisk