MODERNIZM W POLSCE. Tom 34

Książka przedstawia polską poezję najnowszą (powstałą po 1989 roku) z perspektywy melancholii, która wydaje się dzisiaj jedną z najważniejszych kategorii opisu artystycznych reakcji na rzeczywistość. Przedmiotem analizy w poszczególnych rozdziałach jest twórczość: Tadeusza Różewicza, Jarosława Marka Rymkiewicza, Ryszarda Krynic-kiego, Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, Anny Piwkowskiej i Marzanny Bogumiły Kielar, Tomasza Różyckiego i Dariusza Suski, Jolanty Stefko, Andrzeja Sosnowskiego oraz Julii Fiedorczuk. Każdy z tych przypadków melancholii
rozpatrywany jest z innego punktu widzenia, tak by uwyraźnić różnice światopoglądów poetyckich, różnice poetologiczne i pojemność samego pojęcia melancholii.  Mimo iż na podstawie tekstów da się opracować „model” melancholii ponowoczesnej, większość poetów realizuje w swojej twórczości jednak  jej wzór „tradycyjny”, przeżyciowy, egzystencjalny. Ponowoczesna melancholia, w której brak przestał boleć, a stał się czymś naturalnym, przede wszystkim naturalnym stanem języka (opartego właśnie na „źródłowym”, założycielskim braku – Blanchot, Lacan i ich postmodernistyczne „przepisanie” przez Derridę), w polskiej poezji nie wydaje się projektem w pełni przekonującym. Być może dlatego, że sam fenomen ponowoczesnej melancholii jest projektem cokolwiek podejrzanym. Czy „brak, który nie boli”, może być traktowany jako melancholiczny? Melancholia w przypadku poetów sytuujących się po stronie ponowoczesności z jednej strony wydaje się częścią językowo-filozoficznego eksperymentu, z drugiej jednak – może stanowić argument na rzecz tezy, że eksperyment ten nie jest stuprocentowo udany. Przyznanie ponowoczesnej melancholii racji istnienia wymaga przemodelowania tego pojęcia w kierunku „niedeficytowości” braku. Tam natomiast, gdzie brak nadal oznacza deficyt, należałoby uznać, że nie doszło do jego pełnej postmodernizacji.

Alina Świeściak – adiunkt w Zakładzie Literatury Współczesnej Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej Uniwersytetu Śląskiego, redaktor naczelna Kwartalnika Kulturalnego „Opcje”. Autorka książki Przemiany poetyki Ryszarda Krynickiego (Kraków 2004) oraz artykułów i recenzji poświęconych poezji najnowszej.

SPIS TREŚCI

WSTĘP

I. MELANCHOLIA I KRYTYKA KULTURY. TADEUSZ RÓŻEWICZ

II. MELANCHOLIA VERSUS TRADYCJA. JAROSŁAW MAREK RYMKIEWICZ

III. WYMIARY PUSTKI. RYSZARD KRYNICKI

IV. ŚMIERTELNE SUBLIMACJE. EUGENIUSZ TKACZYSZYN-DYCKI

V. MELANCHOLIA ZMYSŁOWOŚCI. ANNA PIWKOWSKA

DRAMAT POSZCZEGÓLNOŚCI. MARZANNA BOGUMIŁA KIELAR

Melancholia zmysłowości. Anna Piwkowska

Dramat poszczególności. Marzanna Bogumiła Kielar

VI. MIĘDZY SYMBOLEM A ALEGORIĄ. TOMASZ RÓŻYCKI

ALEGORIE. DARIUSZ SUSKA

Między symbolem a alegorią. Tomasz Różycki

Alegorie. Dariusz suska

VII. JĘZYK DEPRESJI. JOLANTA STEFKO

VIII. MELANCHOLIA PONOWOCZESNA. ANDRZEJ SOSNOWSKI

IX. „NAJWYŻSZA FIKCJA” MELANCHOLII. JULIA FIEDORCZUK

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

INDEKS RZECZOWY

INDEKS NAZWISK

SUMMARY