Czym jest czas? Na czym polega różnica pomiędzy teraźniejszością, przeszłością i przyszłością? Ile trwa teraźniejszość? W jaki sposób czasowość określa los człowieka? Książka przedstawia zmagania z tego typu problemami największego bodaj polskiego filozofa - Romana Ingardena. Wychodząc od podstawowych problemów ontologicznych, Ingarden stworzył wielowątkową, oryginalną koncepcję czasu konkretnego. Jest to nieco mniej znana, lecz istotna i fascynująca cześć jego filozofii. Obejmuje ona zarówno pewne zagadnienia z zakresu filozofii człowieka, jak i filozofii przyrody. Poszczególne aspekty tej koncepcji zostały skonfrontowane z wybranymi, współczesnymi teoriami z zakresu filozofii czasu, co pozwoliło bliżej określić oryginalność stanowiska oraz siłę analiz Ingardena.
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne
WPROWADZENIE
0.1. Wstępne objaśnienie tytułu
0.2. Filozofia czasu Romana Ingardena
0.3. Wobec sporów o zmienność świata
0.4. Próba całościowej wizji filozofii czasu Ingardena i jej oceny
Rozdział 1 UKŁAD POJĘĆ W SPORZE O ISTNIENIE ŚWIAT
1.1. Wątek Platoński
1.2. Wątek (anty)Husserlowski
1.3. Wątek anty-Kantowski
1.4. Przegląd Problematyki Sporu… Trójjednia aspektów przedmiotu
1.5. Ontologia egzystencjalna
1.6. Miejsce problemu czasu w Sporze… – dwie perspektywy
1.7. Podstawowe pojęcia ontologii formalnej
1.8. Uwagi o nieukończeniu Sporu…
1.9. Ewentualne przejścia ontologia–metafizyka
Rozdział 2 QUASI–CZAS A CZAS KONKRETNY
2.1. O Ingardenowskich motywach podjęcia badań nad dziełem literackim
2.2. Charakter ontologicznego zaangażowania prac estetycznych Ingardena
2.3. O dziele literackim
2.4. Różnice strukturalne pomiędzy czasem konkretnym a przedstawionym
2.5. O poznawaniu dzieła literackiego
2.6. Utwór muzyczny a czas
2.7. Przedmioty czysto intencjonalne a przedmioty realne
2.8. Ewolucja pojęcia czasu konkretnego w filozofii Ingardena
Rozdział 3 CZŁOWIEK I CZAS
3.1. Rozprawa Człowiek i czas i jej znaczenie
3.2. Poszukiwanie źródeł czasu
3.3. Opis fenomenologiczny dwu doświadczeń czasu wedle R. Ingardena
3.4. Dwa typy kontrowersji idealizm–realizm w związku z problemem czasu
3.5. Konsekwencje teoretyczne II doświadczenia
3.6. Konsekwencje praktyczne II doświadczenia
3.7. Rozwiązanie problemu – czyn „graniczny”
3.8. Doświadczenie „czynu granicznego” jako doświadczenie metafizyczne
3.9. Dygresja: wojenny kontekst filozofii czasu Ingardena
3.10. Człowiek i czas w Sporze…
3.11. Ujęcie „przedmiotowe” – człowiek jako fragment świata realnego
3.12. Ujęcie „podmiotowe”
Rozdział 4 TERAŹNIEJSZOŚĆ, PRZESZŁOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ I PRZEMIJANIE
4.1. Uwagi wstępne
4.2. II etap analiz istnienia w Sporze... Byt realny jako byt rzetelnie (efektywnie), czasowo określony
4.3. Problem teraźniejszości. Przeciwstawne stanowiska
4.4. Przeszłość. Wsteczna pochodność. Intensywność istnienia
4.5. Przyszłość
4.6. Obiektywność modi czasu
4.7. Czas jako przemiana sposobów istnienia. Przemijanie istotą czasu
4.8. Dodatek: Koncepcja Ingardena a degree presentism Quentina Smitha
Rozdział 5 TYPOLOGIZACJA BYTU REALNEGO
5.1. Kategoryzacja bytu z uwagi na czasowość
5.2. Kategoryzacja bytów czasowo określonych
5.3. Zdarzenia
5.4. Procesy
5.5. Przedmioty trwające w czasie (PTC)
5.6. Spektrum realności
5.7. „Drzewko Ingardena”
Rozdział 6 KRUCHOŚĆ I SZCZELINOWOŚĆ
6.1. Aktualność jako moment bytowy
6.2. Związek kruchości i szczelinowości
6.3. Różnice pomiędzy indywiduami żywymi a rzeczami martwymi
6.4. Szczelinowość w kontekście sposobów istnienia bytu absolutnego
6.5. Problem trwania teraźniejszości
6.6. Argumenty na rzecz niezerowej rozpiętości teraźniejszości obiektywnej
6.7. Dodatek: Pewien wariant koncepcji szczelinowości u Stanisława Lema
6.8. Spektrum możliwych wartości szczelinowości
Rozdział 7 PRZYCZYNOWOŚĆ A CZAS
7.1. Ingarden o przyczynowości
7.2. Podstawowe twierdzenia o ZPS
7.3. Elementy struktury bytu realnego – systemy względnie izolowane
7.4. Istota przyczyny i skutku
7.5. Struktura przyczynowa świata w III tomie Sporu…
7.6. Problem ciągłości czasu
7.7. Krytyka determinizmu radykalnego. Determinizm umiarkowany
7.8. Świat realny jako przedmiot najwyższego rzędu. Czas powszechny
7.9. Zmiana metody badań w III tomie Sporu...
ZAKOŃCZENIE
8.1. Rekapitulacja – warstwa historyczna i porównawcza pracy
8.2. Trudności filozofii czasu Ingardena i jej interpretacji
8.3. Ingarden jako metafizyk i krytyk metafizyki
8.4. Perspektywy dalszych badań porównawczych i systematycznych
8.5. Próba oceny
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
