Dzisiaj Kresy stanowią supernazwę (arcykategorię) ogarniającą wszystkie ziemie wschodnie Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej i tylko tych ziem. Nazwa ta krystalizująca się przez wieki narodowej historii, wygenerowała byt samoistny, jedyny w swoim rodzaju skrót myślowy, nie do zastąpienia. Nie należy jej rozmazywać w niefortunnych użyciach i zamulać różnymi dywagacjami, jakie pojawiają się we współczesnym literaturoznawstwie. (...) Literatura kresowa obejmuje bogaty korpus utworów od wysoko- do niskoartystycznych, wyodrębniając się swoistym repertuarem problemów i wątków, filozofią i poetyką oraz własną symbiozą i synergią rozwojową w poszczególnych okresach i gatunkach literackich (...)  Książka  niniejsza  jest  pierwszą  próbą  opracowania historii  literatury  kresowej,  jej  syntezy i wydzielenia we względnie samodzielną domenę literaturoznawstwa. Może służyć jako podręcznik dla polonistów (nauczycieli, studentów), humanistów i kresowian.

Publikacja wydana pod patronatem portalu Kresy.pl

Spis treści

Słowo wstępne . 9
Kresy staropolskie
1. Historiografia i pamiętnikarstwo . 13
2. Heroicum kresowe. 23
3. Lamenty, pobudki, dumy . 39
4. Koloryty lokalne . 45
5. Narodziny mitów kresowych . 59
Oświecenie
1. Dylematy i dramaty kresowe . 65
2. Ostoja sarmatyzmu i sentymentalizmu . 7 6
3. Kresowe związki kulturalno-literackie . 85
Kresoromantyzm
1. Szkoły literackie: ukraińska, litewsko-białoruska,
wschodniogalicyjska . 93
2. Historyzm i prezentyzm . 105
3. Folkloryzm i pejzażyzm kresowy . 124
4. Typologia bohaterów . 144
5. Mityzacja Kresów . 155
Pozytywizm
1. W obronie polskości kresowej . 160
2. Współczesna rzeczywistość przedstawiona . 168
3. Historia Kresów w prozie . 181
4. Fenomen „Trylogii” . 192
Młoda Polska
1. W nurtach idei . 203
2. Świat północnokresowy . 212
3. Świat południowokresowy . 223
4. Świat wschodniogalicyjski . 236
5. Gdy zagrał „złoty róg” Wernyhory . 243
Dwudziestolecie
1. Pożoga Kresów utraconych . 251
2. Proza ziemiańska . 259
3. W kręgu pamięcionostalgii . 272
4. Regionalizm: wileński, wołyński, wschodniomałopolski . . . . . . . . . . 280
5. Obraz Polski B . 297
Literatura kresowa po 1939 rok u
1. Dramaty wojenno-okupacyjne . 306
2. Ekspatriacja i kresonostalgia . 318
3. Małe ojczyzny kresowe . 331
4. Wymiary poetyki . 351
5. Kresowianie symbiotyczni . 365
6. Beletryzacje wspomnieniowe . 373
7. Kresy „dzieci pojałtańskich” . 382
8. Literackie pogranicze kresowe . 390
DZIEDZICTWO KRESÓW . 400
Bibliografia przedmiotowa . 406
Indeks osób . 435
Mapy kresów