SPIS TREŚCI

 

Wstęp

I. Przełom dźwiękowy

Iwona Sowińska

1894–1915: wczesne próby

„Elektryfikacja” dźwięku

1924–1926: Czas konkwisty

Warner Bros. i system Vitaphone

1927: Śpiewak jazzbandu

Fox i system Movietone

1928: pierwszy sukces i przyspieszenie

Europa i reszta świata

Udoskonalenia techniczne

Ekonomiczne konsekwencje przełomu dźwiękowego

Zastrzyk świeżej krwi

Unarodowienie kinematografii

Dźwięk bez granic

Implikacje artystyczne

Chronologia

Propozycje lektur

II. Hollywood: pod znakiem Wielkiego Kryzysu

Łukasz A. Plesnar

Joseph I. Breen i Kodeks Produkcyjny

Hollywood o bandytach, mafiosach i agentach FBI: powstanie i rozwój kina gangsterskiego

Hollywood spogląda zza krat: filmy więzienne (prison films)

Hollywood tańczy i śpiewa: musicale i filmowe operetki

Hollywood się śmieje: spadkobiercy slapsticku, komedia anarchizująca, screwball comedy i sophisticatd comedy

Hollywood straszy: Dracula, Frankenstein i inne horrory

Hollywood podgląda sławnych ludzi: film biograficzny (biopic)

Hollywood wyciska łzy: melodramaty i filmowe romanse

Hollywood w krainie przygód i na Dzikim Zachodzie

Poza kinem gatunków

Ku nowej dekadzie

Chronologia

Propozycje lektur

III. Francja lat trzydziestych: kino jako barometr

Grażyna Stachówna

Mapa pogody

Dużo słońca z przelotnymi opadami: Rene Clair, Marcel Pagnol, Sacha Guitry, Jean Vigo

Rene Clair i populizm

Marcel Pagnol i Sacha Guitry – film „teatralny”

Jean Vigo

Gęste zachmurzenia, deszcze, mgły i ogolne złe samopoczucie: Jacques Feyder, Julien Duvivier, Marcel Carne

Jacques Feyder

Julien Duvivier

Marcel Carne i realizm poetycki

Słońce na przemian z burzami i gradobiciem: Jean Renoir i realizm społeczny

Czasem słońce, czasem deszcz

Chronologia

Propozycje lektur

IV. Niemiecki fi lm fabularny u schyłku Republiki Weimarskiej i w Trzeciej Rzeszy (1929–1945)

Tomasz Kłys

Między Weimarem a Trzecią Rzeszą – przepaść czy ciągłość?

Kino schyłku Republiki

Kino niemieckie w okresie nazistowskim

Struktura przemysłu filmowego Trzeciej Rzeszy

Filmy fabularne w zaprzęgu ideologii i propagandy

Kino popularne w Trzeciej Rzeszy i jego gwiazdy

Kino artystyczne Trzeciej Rzeszy

Chronologia

Propozycje lektur

V. Kino stalinowskie

Joanna Wojnicka

Przełom dźwiękowy, przełom polityczny

Pierwsze sukcesy filmu dźwiękowego

Socrealizm – sztuka w służbie politycznej utopii

Wielki terror. Polityka historyczna

„Żyje się lepiej, żyje się weselej”

Wojna i schyłek stalinizmu

Chronologia

Propozycje lektur

VI. Japonia między tradycją i nowoczesnością

Krzysztof Loska

Humor japoński

W stronę codzienności – dramaty rodzinne (shomin-geki)

Mizoguchi i melodramat filmowy

Wojna i kino

Rozrachunki z przeszłością

Odrodzenie filmu historycznego

Humanistyczne filmy wojenne

Filmy o bombie atomowej (genbaku eiga)

Konsekwencje przemian społecznych

Oblicza buntu

Chronologia

Propozycje lektur

VII. Kino brytyjskie: w obronie imperium

Olga Katafiasz

Schyłek mocarstwa

Lata 30.: w poszukiwaniu tożsamości

Imperium Ranka

Kino czasu wojny: honor i pragmatyzm

Szekspirowskie adaptacje Laurence’a Oliviera: „w imię męstwa przodków”

Powojenne kino autorów: nadążyć za światem

Strategie eskapistyczne

Kryzys kinematografii i upadek potęgi Ranka

Chronologia

Propozycje lektur

VIII. Dekada cienia: amerykańskie kino lat czterdziestych

Rafał Syska

Cisza przed burzą

Kino wojenne przed wojną

System hollywoodzki przed wojną

Przemiany w systemie produkcyjnym

Unit

Niezależni producenci

Reżyser -producent

Trzy portrety reżyserów

Orson Welles – mit

Hitchcock w Hollywood

Preston Sturges – satyra na marginesie Hollywood

Hollywood na froncie

Gatunki idą na front

Kino wojenne – typologia

Home -front movies

Combat films

Filmy o weteranach

System hollywoodzki w czasach wojny

Strach przed cenzurą

Czasy powojenne

Proces antytrustowy

Komisja do Badania Działalności Antyamerykańskiej (HUAC)

Jasne barwy powojennego kina

Film noir

Noir a kino gatunków

Femme fatale

Psychoanaliza

Kryzys racjonalizmu i subiektywizacja

Nurt realistyczny końca lat 40.

Epilog w kolorze

Chronologia

Propozycje lektur

IX. Film dokumentalny okresu klasycznego

Mirosław Przylipiak

Dokument brytyjski lat 30.

Robotnicza Liga Filmu i Fotografii

Kino dokumentalne w Japonii

Joris Ivens

Inne filmy dokumentalne

Leni Riefenstahl

Lata wojny

Po wojnie

Chronologia

Propozycje lektur

X. Film animowany w cieniu Disneya

Paweł Sitkiewicz

Film animowany w okresie kina niemego

Amerykańska kreskowka po przełomie dźwiękowym

Walt Disney: biznesmen i animator

Film animowany w Europie

Chronologia

Propozycje lektur

XI. Film awangardowy w latach 1930–1959

Andrzej Pitrus

Kontynuatorzy Wielkiej Awangardy

Lettryzm

Międzynarodówka sytuacjonistyczna

Amerykańska awangarda lat 20. i 30.

Norman McLaren

Willard Maas i Marie Menken

Maya Deren

Kenneth Anger

Stan Brakhage

Chronologia

Propozycje lektur

XII. Włoski neorealizm

Alicja Helman

Próby rewizji kina okresu faszyzmu

Kaligrafowie i inni

Neorealizm: próby definicji

Rossellini albo neorealizm moralny

Visconti albo neorealizm estetyczny

De Sica albo realizm humanistyczny

Vergano i De Santis albo neorealizm komunistyczny

Inne warianty

Chronologia

Propozycje lektur

XIII. Kinematografia Meksyku

Iwona Kolasińska-Pasterczyk

Que viva Mexico!, czyli w stronę „cudu meksykańskiego”

Luis Bunuel, czyli ten, ktory odmienił Meksyk

Chronologia

Propozycje lektur

XIV. Skandynawowie

Tadeusz Szczepański

Szwecja

Dekada marazmu

Beredskap, czyli pogotowie obronne

Powrót „złotej epoki”?

Ingmar Bergman staje na planie filmowym

Powojenna dekada

Ingmar Bergman w drodze na szczyt

W cieniu Bergmana

Bergman na szczycie

Dania

Cena przetrwania

Autorskie kino Dreyera

Okupacja

Lata powojenne

Norwegia

Ibsen, Sinding i Dalgard

Długi cień wojny

Finlandia

Ojczyzna, lud i sielunmaisema

Wojna i jej konsekwencje

Chronologia

Propozycje lektur

XV. Francuzi – kino papy? (1940–1959)

Tycjan Gołuński

Okupacja: „Francuzi, musicie robić kino jakości!”

Nowe porządki

Od „Pierwszej randki” do „Ostatniego grosza”

Kino Vichy?

Kino wygnania

Kino alegorii

Kino z retorty

Pasja odsuniętych od świata

Odmiany „realizmu”

Amerykańskie oko Clouzot

„Rebatyzm”, czyli w pułapce manicheizmu

Po wojnie: „Nie interesują nas już te same sny”

Francuska „szkoła wyzwolenia”?

Jakość tradycji

Celuloidowe wojny

Pokusa rynku

Realizm psychologiczny: pewna (gorzka) tendencja

Szkoła widza walczy z „sankcją jakości”

Dialogi i konfrontacje

Kilka pokoleń poetów kina

Cocteau, Tati, Bresson: anty-dykcje francuskiego kina

Długi cień Marcela Carne

Chronologia

Propozycje lektur

XVI. Kino amerykańskie lat 50.: złota dekada

Łukasz A. Plesnar, Rafał Syska

System produkcji

Telewizja i przemiany technologiczne

Złoty okres kina gatunków

Western – mitologizacja i demitologizacja Starego Zachodu

Musical – w stronę integralności

Komedia – od Boba Hope’a do Marilyn Monroe

Gatunki sensacyjne – policjanci, gangsterzy i komuniści

Film wojenny – konflikt w Korei i obrachunki z wielkimi wojnami

Kino epickie – filmy biblijne, historyczno-kostiumowe i przygodowe

Melodramat: przypadek Douglasa Sirka

Science fiction – lęk i nieufność

Kino autorów

Elia Kazan

Alfred Hitchcock

Billy Wilder

John Huston

Orson Welles

Inni autorzy

W stronę niezależności i buntu

Nicholas Ray

Robert Aldrich

Pochód nastolatków

Temat rasizmu

Nurt realistyczny

Chronologia

Propozycje lektur

XVII. Złota era kina Indii

Artur Majer

Przełom dźwiękowy

Muzyka i taniec

Era wielkich wytworni

V. Shantaram

Indyjski neorealizm

Autorzy kina hindustani

Mehboob Khan

Raj Kapoor

Bimal Roy

Guru Dutt

Satyajit Ray – twórca osobny

Chronologia

Propozycje lektur

XVIII. Włosi po neorealizmie: autorzy, kontynuatorzy, epigoni

Alicja Helman

Rossellini: neorealizm mimo wszystko

Visconti: w poszukiwaniu drogi

Fellini: dwie trylogie

Antonioni: pejzaże wewnętrzne

Kontynuacje

Biedni, ale piękni – czyli neorealizm na różowo

Chronologia

Propozycje lektur

XIX. Polska Szkoła Filmowa na tle rodzimego kina

Tadeusz Lubelski

Przed wojną: nadwiślańskie kino klasyczne (1930–1939)

Film historyczny

Komedia

Melodramat

Inne kino

Wojna i po wojnie. Kino w innym systemie (1939–1954)

Wojna

Po wojnie – upaństwowienie kinematografii

Rodzimy socrealizm

Epoka Szkoły Polskiej (1955–1961)

Odwilż w kinie

Szkoła Polska – kanon

Szkoła Polska – nowi autorzy

Poza Szkołą

Chronologia

Propozycje lektur

XX. Kino sowieckie lat 1956–1960. Pierwsza fala odwilży

Iwona Kurz

„Odwilż” polityczna a kinematografia

Sezon 1956/1957

Grigorij Czuchraj

Michaił Kałatozow

Siergiej Bondarczuk

„Człowiek wobec żywiołow” a cezury polityczne

Chronologia

Propozycje lektur

XXI. Powojenne kino niemieckie

Andrzej Gwóźdź

Zanim powstały dwie republiki (1946–1949)

Kino współtworzy Niemiecką Republikę Demokratyczną

Ekrany „cudu gospodarczego”

Chronologia

Propozycje lektur

XXII. Inne kinematografie

Czechosłowacja – Jadwiga Hučkova

Węgry – Grzegorz Bubak

Turcja i Bałkany – Magdalena Bartczak

Hiszpania – Iwona Kolasińska -Pasterczyk

Chiny – Jacek Flig

Australia – Marek Haltof

Indeks nazwisk (oprac. Krzysztof Siwoń)

Indeks filmów (oprac. Krzysztof Siwoń)

Noty o autorach