Seria BIBLIOTEKA LITERATURY POGRANICZA. Tom 20

Książka opowiada o tekstach i ich funkcjonowaniu w średniowiecznym i wczesnonowożytnym Wilnie, które między XIV a XVII wiekiem osiągnęło status największego ośrodka miejskiego na Litwie i jednej z dwóch stolic państwa litewsko-polskiego. Przedstawione tu rozważania poparte są przekonaniem, że sukces tego dynamicznie rozwijającego się, wieloetnicznego i wielowyznaniowego miasta był oparty na piśmienności (literacy) i posługiwaniu się tekstem. Dlatego w centrum zainteresowania autora znalazły się właśnie teksty: nie tylko te „literackie” (jak ody Sarbiewskiego lub dialogi Górnickiego), ale też „użytkowe” (np. inskrypcje na monetach czy testamenty), a także różne okoliczności ich produkcji i użycia. Retoryka rządziła użyciem tekstów w Wilnie. Zgodnie z jej regułami działał wileński teatr władzy, w którym role były ściśle określone przez dostęp do tekstów, a zatem uwarunkowane przez piśmienność. W książce zostały omówione takie zagadnienia jak: współistnienie wielu alfabetów, ograniczenia związane z wielojęzycznością wileńskiej literatury, możliwości wytwarzania tekstów rękopiśmiennych i drukowanych, magazynowanie ich w archiwach i bibliotekach, szkolnictwo i edukacja literacka oraz wykluczanie i włączanie kobiet w obręb wspólnoty osób piśmiennych. Wywód ilustrowany jest tekstami zapisanymi po łacinie, rusku, hebrajsku, litewsku, polsku, w jidysz i po niemiecku, niegdyś będącymi retorycznymi narzędziami pomagającymi tworzyć i modelować rzeczywistość, a dziś stanowiącymi podstawowy i często jedyny ślad po posługujących się nimi ludziach żyjących w Wilnie kilkaset lat temu.