Publikacja ta jest syntezą dorobku badań nad stylami współczesnej polszczyzny obejmującą okres od początku lat 90. XX wieku do 2012 roku. Książka w pewnym sensie stanowi kontynuację Przewodnika po stylistyce polskiej z 1995 roku i opisuje zmiany, jakie zaszły w badaniach współczesnych stylów na przestrzeni lat. W opracowaniu przyjęto szerokie humanistyczne (antropologiczne) rozumienie stylu jako całokształtu zachowań językowych człowieka uwarunkowanych podmiotowo, pragmatycznie, kognitywnie i kulturowo, a stylistyka traktowana jest jako subdyscyplina integrująca badania, których przedmiotem są teksty/dyskursy. To pierwsza w językoznawstwie polskim synteza stylistyczna obejmująca tak szerokie spektrum odmian stylowych współczesnej polszczyzny. Wśród opisanych stylów znalazły się zarówno style "stare" (potoczny, artystyczny, naukowy, popularnonaukowy, dydaktyczny, urzędowy, religijny), jak i "nowe" (medialny, elektroniczny, radiowy, telewizyjny, reklamowy, komunikacji politycznej), niektóre o statusie jeszcze nie do końca oczywistym, wątpliwym i dyskusyjnym.

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne

1. Stanisław Gajda, Teoria stylu i stylistyka

1.1. Współczesna sytuacja poznawcza stylistyki

1.1.1. Esencjonalizm a relacjonizm we współczesnym myśleniu humanistycznym

1.1.2. Integracja w stylistyce

 1.2. Stylistyka bez stylistyki

 1.2.1. Poststrukturalistyczne badania funkcjonowania języka

1.2.2. Badania nad tekstem/dyskursem

  1.3. Trudny powrót stylu

1.3.1. Teoria stylu

1.3.2. Styl jako...?

1.3.3. Typologia stylów

Literatura

2. Aldona Skudrzyk, Jacek Warchala, Język potoczny – dyskurs potoczny

2.1. Ustalenia definicyjne. Przemiany metodologiczne

2.2. Zmiany zasięgu komunikacyjnego i stylistycznego potoczności. Dyskurs potoczny (mówiony)

2.3. Potoczność jako zasada konceptualizacji świata

2.4. Potoczność  a proces socjalizacji. Tożsamość jednostki i grupy

2.5. Potoczność a „nowa piśmienność”

2.6. Perspektywy komunikacyjne potoczności

Literatura

3.  Stanisław Gajda, Styl naukowy

3.1. Naukowa aura intelektualna przełomu wieku XX na XXI

3.1.2. (Ogólno)naukowa aura intelektualna

3.1.3.Lingwistyczna aura intelektualna

3.2. Komunikacja w nauce w perspektywie lingwistycznej

Literatura

4.Anna Starzec, Styl popularnonaukowy – styl dyskursu popularnonaukowego

4.1. Jak określić działalność popularnonaukową?

4.2. Ideologiczne i polityczne konteksty popularyzacji

4.3. Uczestnicy komunikacji popularnonaukowej

4.3.1. Nadawcy (podmioty wypowiedzi)

4.3.2. Popularyzatorzy naukowcy

4.3.3. Dziennikarze naukowi

4.3.4. Odbiorcy

4.4. Styl popularnonaukowy wśród innych odmian funkcjonalnych

4.5. Cechy (wyróżniki) stylowe dyskursu popularnonaukowego

4.6. Wielokanałowy charakter przekazu popularnonaukowego

4.6.1. Kanał przekazu

4.6.2. Formy przekazu popularnonaukowego

4.7. Gatunki stylu popularnonaukowego

4.7.1. Formy pisemne

4.7.2. Formy ustne

4.7.3. Formy interakcyjne

Literatura

5. Jolanta Nocoń, Styl dydaktyczny – styl dyskursu dydaktycznego

5.1. Status stylu dydaktycznego w lingwistyce polskiej

5.1.1. Język (styl) normatywno-dydaktyczny

5.1.2. Styl dydaktyczny

5.1.3. Styl dyskursu edukacyjnego

5.1.4. Styl dydaktycznych tekstów użytkowych

5.1.5. Język szkolny

5.2. Główne pojęcia – komunikacja dydaktyczna; dyskurs dydaktyczny/edukacyjny, tekst edukacyjny, styl dydaktyczny

5.2.1. Edukacyjność a dydaktyczność

5.2.2. Komunikacja dydaktyczna

5.2.3. Dyskurs edukacyjny

5.2.4. Tekst edukacyjny

5.2.5. Styl dydaktyczny

5.3. Kierunki i metodologie badań nad stylem dydaktycznym

5.3.1. Orientacja funkcjonalna

5.3.2. Orientacja pragmatyczna

5.3.3. Orientacja na tekst

5.3.4. Orientacja na dyskurs

5.4. Cechy stylu dydaktycznego/stylu dyskursu edukacyjnego

5.4.1. Leksyka, fleksja, składnia

5.4.2. Akty mowy

5.4.3. Struktura tekstu

5.4.4. Czynniki dyskursywne

5.5. Gatunki tekstów dydaktycznych/edukacyjnych

5.5.1. Typologia gatunków dydaktycznych/edukacyjnych

5.5.2. Szkolne i akademickie gatunki dydaktyczne (prymarnie edukacyjne)

5.5.3. Nieszkolne gatunki o funkcjach edukacyjnych

5.6. Zróżnicowanie wewnątrzstylowe i warianty stylu

5.6.1. Paradoksy stylu dydaktycznego

5.6.2. Style interakcji edukacyjnych

5.6.3. Styl przedmiotowy i styl podmiotowy

5.6.4. Styl wypowiedzi nauczyciela i styl wypowiedzi ucznia

5.7. Kierunki badań nad stylem dydaktycznym/stylem dyskursu edukacyjnego w 1.   połowie XXI wieku

5.7.1. Synteza

5.7.2. Białe plamy, nowe tematy

5.7.3. Nowe metodologie

Literatura

6. Elżbieta Dąbrowska, Styl artystyczny – kondycja ponowoczesna

6.1. Styl i literatura w perspektywie nowych doświadczeń literackości: języka, stylistyki, literackości

6.1.1. Styl artystyczny w literackiej komunikacji 

6.1.2. Dzieło literackie – przestrzeń stylowo otwarta

6.2. Zmiany stylów badania – Stare i nowe problemy stylu artystycznego 

6.2.1. Styl artystyczny w perspektywie lingwistyki kulturowej 

6.2.2. Dzieło literackie – przestrzeń stylowo otwarta Język – kultura – literatura (odnawianie figur retorycznych w nowych formach artystycznych)

6.3. Stylistyka intertekstualna. Style historyczne i style współczesne w przestrzeni dzieła literackiego (stylowe interakcje)

6.3.1. Stylistyczne gry powtórzenia i różnicy

6.3.2. Estetyka i stylistyka form złożonych (palimpsesty/ palimteksty)

6.4. Oryginalność stylu między powtórzeniem a innowacją 

6.4.1. Stylistyka intertekstualna i ludyczne interakcje 

6.4.2. Kondycja języka w postmodernistycznych grach neolingwistów  

6.5. Kreacje w języku – język kreacji („stwarzanie światów”)  

6.5.1. Style liryczne – kreacje mityczne. Poetyckość sposobem na ponowoczesny kryzys przedstawiania

6.5.2. Języki „realizmu codzienności” (potoczne/ codzienne/ peryferyjne/ antyestetyczne)  

6.5.3. Potoczny język formą powrotu narracji do rzeczywistości (estetyczne i etyczne formy)

6.6. Język i tekst między realnością - wirtualnością - hiperrzeczywistością (pluralizm stylowo-gatunkowy) 

6.7. Styl liberacki - Między liberaturą a medium elektronicznym - Sztuka interaktywna  

6.8. Styl artystyczny w przestrzeni „humanistyki integralnej”

Literatura

7. Urszula Żydek-Bednarczuk, Dyskurs medialny

7.1. Komunikowanie i media

7.2. Media i język

7.3. Nowe media – nowy styl – nowy dyskurs

7.4. Oralność, piśmienność, elektroniczność

7.5. Dyskurs medialny i jego wyznaczniki

7.6. Perspektywy rozwoju dyskursu medialnego

Literatura

8. Małgorzata Kita, Dyskurs prasowy

8.1. Obiekt badań

8.2. Eklektyczność językowa wypowiedzi prasowej i eklektyczność metodologiczna badań lingwistycznych nad językiem w prasie

8.3. Teraźniejszość i przyszłość prasy

  8.4. Dziennikarz – „czwarta władza”

8.5. Wypowiedź prasowa jako rezultat orientacji na odbiorcę

8.6. Składniki komunikatu prasowego

8.7. Genologia dyskursu prasowego

8.8. Językowy obraz świata w prasie

8.9. Słownictwo w prasie

9. 1. Kolokwializacja w prasie

9.2. Wulgaryzmy w prasie

8.10. Odmiany językowe w prasie

8.11. Tabloidy i tabloidyzacja prasy 

8.12. Ideologie

8.12.1. Ideologia transparencji

8.12.2. Ideologie polityczne

8.12.3. Ideologia codzienności

8.12.4. Ideologia indywidualizmu

8.12.5. Ideologia konsumpcjonizmu

8.12.6. Ideologia zabawy

8.13. Kultura słowa w prasie

13.1. Kompetencja i świadomość językowa dziennikarzy

8.13.2. Błędy językowe w prasie

8.13.3. Gra z normą/normami. Na przykładzie tytułów w prasie

8.13.4. Działania popularyzujące wiedzę o języku w prasie

8.14. Prasa w muzeum – prasa do muzeum (?)

Literatura

9. Iwona Loewe, Dyskurs telewizyjny

9.1. Charakterystyka medium

9.2. Wyznaczniki dyskursu telewizyjnego (styl, tekst, temat)

9.2.1. Styl w telewizji

9.2.2. Charakterystyka tekstów telewizyjnych

9.2.3. Autotematyzm telewizji

9.3. Gatunki w telewizji

9.4. Kultura słowa w telewizji

9.4.1. Medialne patronaty

9.4.2. Grzeczność w telewizji

9.5. Kierunki badań dyskursu telewizyjnego

Literatura

10. Małgorzata Kita, Dyskurs radiowy

10.1. Charakterystyka radia jako medium

10.2. Kto mówi w radiu?

10.3. Odbiór radia

10.4. Struktura programu radiowego

10.5. Lingwistyczne badania nad językiem w radiu (charakterystyka ogólna)

10.6. Kody komunikatu radiowego

10.7. Język mówiony w radiu

10.8. Tekstowość audycji radiowej

10.9. Gatunki radiowe

10.10. Medium kontaktu. Dialogowość audycji radiowych

10.11. Medium bliskości

10.12. Komunikacja w radiu – autorefleksja

10.13. Medium jednego zmysłu staje się medium wielu zmysłów

Literatura

11. Urszula Żydek-Bednarczuk, Dyskurs internetowy

11.1. Dyskurs internetowy – terminy i definicje

11.2. Cechy językowe i stylowe dyskursu internetowego

11.2.1. Poziom pisowni, ortografii i interpunkcji

11.2.2. Poziom leksykalny i składniowy

11.2.2.1. Leksyka internetowa

11.2.2.2. Zapożyczenia

11.2.2.3. Słowotwórstwo w słownictwie internetowym (przedrostki i akronimy)

11.2.3. Gry i kreacje językowe

11.2.4. Emotikony

11.2.5. Pseudonimy (nicki)

11.2.6. Adresy elektroniczne i sygnatury

11.2.7. Netykieta

11.2.8. Przeobrażenia języka i stylu w dyskursie internetowym

11.3. Wybrane gatunki internetowe

11.3.1. Czat

11.3.2. Blog

11.3.3. Strony WWW

11.3.4. Poczta elektroniczna – e-mail

11.4. telefonia komórkowa – SMS-y

11.5. Kultura słowa w internecie

11.6. Perspektywy badania dyskursu internetowego

Literatura

12. Iwona Loewe, Styl reklamy komercyjnej

12.1. Charakterystyka przyjętej nazwy

12.2. Wyznaczniki stylu reklamowego

12.2.1. Charakterystyka tekstu reklamowego

12.2.2. Charakterystyka leksykalna

12.2.3. Slogan jako kwintesencja reklamy

12.3.4. Charakterystyka stylów

12.3.5. Charakterystyka retoryczna

12.2.6. Charakterystyka gramatyczna

12.2.7. Językowy obraz świata w reklamie

12.3. Gatunki w reklamie

12.4. Błąd w reklamie

12.5. Reklama a dziecko

12.6. Kierunki dalszych badań

Literatura

13. Irena Kamińska-Szmaj, Komunikacja polityczna – język, styl, dyskurs

13.1. Komunikacja polityczna – podstawowe zagadnienia

13.1.1. Uwagi terminologiczne

13.1.2. Język polityki na tle innych odmian stylowych polszczyzny

13.1.3. Język komunikacji politycznej

13.1.4. Dyskurs polityczny

13.1.5. Propaganda, perswazja, manipulacja

13.1.6. Marketing polityczny

13.1.7. Kultura polityczna, poprawność polityczna

13.2. Język tekstów politycznych z różnych epok

13.2.1. Badania wypowiedzi politycznych sprzed 1918 r.

13.2.2. Język polityki okresu międzywojennego

13.2.3. Język propagandy wojenno-okupacyjnej w l.1939-1945

13.2.4. Język propagandy politycznej okresu PRL

15.2.5. Język polityki/dyskurs polityczny po 1989 r.

Literatura

14. Ewa Malinowska, Styl – dyskurs – komunikacja urzędowa

14.1. Status polszczyzny urzędowej i jej wewnętrzne zróżnicowanie

14.2.Właściwości stylu urzędowego

14.3. Komunikacja urzędowa i jej gatunki

14.4. Kultura komunikacji urzędowej

15.5. Postulaty badawcze

Literatura

15. Marzena Makuchowska, Styl religijny

15.1. Język, styl, dyskurs religijny 

15.2. Religijna sfera komunikacji

15.3. Funkcje stylu religijnego

15.4. Cechy stylu religijnego

 15.4.1. Rytualizacja vs spontaniczność 

 15.4.2. Hieratyczność vs potoczność

 15.4.3. Zachowawczość vs ewolucyjność

 15.4.4. Profesjonalność vs ogólność

 15.4.5. Monologowośc vs dialogowość

 15.4.6. Metaforyczność vs dosłowność

 15.4.7. Wspólnotowość vs indywidualizacja

15.5. Gatunki i pododmiany stylu religijnego

 15.5.1. Biblia i styl biblijny 

 15.5.2. Styl kultowy

 15.5.1.1. Modlitwa

 15.5.1.2. Pieśń religijna

 15.5.3. Styl kaznodziejski

 15.5.3.1. Kazanie

 15.5.3.2. List pasterski

 15.5.3.3. Encyklika

 15.5.3.4. Cechy stylu kaznodziejskiego

 15.5.4. Styl dzieł teologicznych

 15.5.5. Styl katechetyczny

 15.5.6. Styl informacji duszpasterskich 

15.5.7. Styl gatunków religijności pozakultowej

15.5.7.1. Świadectwo

15.5.7.2. Gatunki profetyczne

15.5.8. Styl medialny

15.5.9. Styl religijnych utworów artystycznych

15.6. Poprawność i skuteczność języka religijnego

Literatura