Zebrane w tej książce studia mają za przedmiot powiązanie polskiego oświecenia (zwłaszcza jego literatury) z tradycją organizującą kulturę Pierwszej Rzeczpospolitej i z europejskimi impulsami wpływającymi na jej modernizację (zwłaszcza w obszarze polityki i świadomości jej obywateli). Układają się one wokół pewnych osi tematycznych, wskazujących jednocześnie – mam nadzieję – najważniejsze dla mnie kwestie, które w badaniach nad polskim oświeceniem należało czy należy rozpoznać. Bardzo ważna wydaje mi się problematyka dotycząca dzisiejszego spojrzenia na oświecenie, naznaczonego historią sporów o przeszłość, czarnymi i białymi legendami, manipulacjami, a przede wszystkim stereotypowymi uproszczeniami. To one tworzą kontekst, w którym dziś przychodzi badaczowi oświecenia interpretować – na nowo – wydarzenia i postawy, przedmioty i teksty z osiemnastego stulecia. Przełamanie stereotypów nie zależy tylko od literaturoznawcy, ale może on próbować pokazać, jak przedmiot jego zainteresowania łączy się z wielkimi porządkami narodowej świadomości i kultury. Powinien on też – tak uważam jako historyk literatury (dawnej) – pokazać odmienność kulturową i cywilizacyjną swego przedmiotu zainteresowania, objaśnić go, wprowadzić w szerszy układ odniesienia. W czytaniu epok dawnych właśnie „cywilizacyjna historia literatury” wydaje się szansą na przezwyciężenie zagrożeń współczesnego odrzucenia historyczności oraz kryzysu historii literatury. (ze Wstępu)

SPIS TREŚCI

Wstęp 

Delille i Diderot w Polsce albo o problemie starzenia się tekstów komparatystycznych 

Humanizm i oświecenie. Próba rozpoznań i uporządkowań

Oświeceniowa humanitas: tradycja, modernizacja, nowe wartości 

Polska w europejskim kręgu wartości humanistycznych. Przełom oświeceniowo-romantyczny i kwestia wspólnoty

z Europą 

Polski klasycyzm osiemnastowieczny w perspektywie długiego trwania

Rej, Krasicki i ziemiańska utopia. Pytania o ciągłość sarmatyzmu 

Krasicki o „przodkach poczciwych” w Wojnie chocimskiej 

Dwór i ogród: myśli różne o sztuce ogrodniczej i literaturze w polskim oświeceniu

Przyjemności parkowe i ogrodowe w życiu i literaturze polskich oświeconych

Karpiński wobec doświadczenia wygnania: biografia i kreacja literacka

Melancholia jako droga ku wolności: między Karpińskim a Fredrą 

Polsko-niemieckie relacje literackie w XVIII wieku. Wspólna przestrzeń (rekonesans) 

Publiczność czytająca i media w Niemczech i w Polsce w ostatniej dekadzie XVIII stulecia. Kilka uwag 

Polskie przekłady niemieckich autorów w latach 1764–1830. Zarys problematyki 

O polskich współczesnych wydaniach dzieł literatury europejskiej XVIII wieku 

Osiemnastowieczna literatura powszechna w polskim kanonie współczesnym: reprezentatywność, edycje, popularność 

Konstruowanie oświecenia. Narracje o wieku XVIII z końca XX stulecia 

O śmierci Winckelmanna. Próba lektury Poematu równoczesnego Różewicza 

Bibliografia

Nota bibliograficzna

Indeks nazwisk