Seria EDUKACJA NAUCZYCIELSKA POLONISTY. Tom XX

Trzytomowa książka Polonistyka dziś - kształcenie dla jutra to efekt obrad I Kongresu Dydaktyki Polonistycznej, który odbył się 20-23 listopada 2013 roku na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prelegenci z Polski i ośrodków zagranicznych rozmawiali o tradycji i zmianie w kształceniu na kierunku filologia polska, przedstawiciele uniwersytetów i najważniejszych instytucji naukowych (KNOL PAN, KJ PAN, KRASP, RGNiSW, IBL PAN, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, NCK i innych) oraz edukacyjnych (MEN, IBE, CKE) zastanawiali się, czy świat potrzebuje humanistów i prognozowali przyszłość polonistyki, a pisarze (Stefan Chwin, Olga Tokarczuk, Wojciech Bonowicz) projektowali kształcenie dobrego czytelnika. Nauczyciele akademiccy i szkolni – dyskutowali o uczniach, studentach i doktorantach XXI wieku, o sposobie kształcenia polonistów, systemie egzaminów, randze języka polskiego jako przedmiotu szkolnego nauczania. Wobec wyzwań współczesności nie zabrakło tematu cyberprzestrzeni i lekturowej emigracji, a także funkcjonowania języka polskiego jako obcego i drugiego. Podczas podsumowania obrad sformułowano szereg rezolucji i wniosków,  dotyczących wykorzystania potencjału intelektualnego absolwentów studiów doktoranckich, rekomendacji najlepszych absolwentów polonistyki do pracy w zawodzie nauczyciela, kształcenia ustawicznego nauczycieli polonistów, statusu egzaminu maturalnego, podniesienia rangi przedmiotu język polski w szkole.

Spis treści

TOM I

• Wstęp
• O I Kongresie Dydaktyki Polonistycznej  
[Anna Janus-Sitarz]
 CZY ŚWIAT POTRZEBUJE HUMANISTÓW?
POLONISTYKA UNIWERSYTECKA WOBEC PRZEMIAN PÓŹNEJ PONOWOCZESNOŚCI
• Czy świat potrzebuje humanistów?
[Teresa Kostkiewiczowa]  
• Czy naprawdę wiemy, gdzie teraz jesteśmy? Uniwersyteckie kształcenie humanistyczne w kontekście socjologicznym
[Anna Czabanowska-Wróbel]
• Współczynnik humanistyczny w edukacji nie tylko polonistycznej  
[Ewa Nawrocka] 
• Polonistyczne wybory. Między klasycznym fundamentem a koniecznością zmian  
[Tomasz Chachulski] 
• Polonistyka w obliczu mitów kulturowych i kodów edukacyjnych. Głos Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w sprawie dydaktyki (nie tylko polonistycznej)
[Lidia Wiśniewska]
• Relacje między uczelnią a szkołą jako przestrzeń i miejsce praktyk kulturowych  
[Barbara Myrdzik, Małgorzata Latoch-Zielińska, Iwona Morawska] 
• Między dydaktyką szkolną a akademicką – obrazki z praktyki i teorii  
[Maria Kwiatkowska-Ratajczak]
• Polonistyka szkolna, polonistyka uniwersytecka wobec przemian kulturowych i cywilizacyjnych  
[Maciej Wróblewski] 
• Między korporacją a misją. Nauczyciele akademiccy w trakcie przemian systemu edukacyjnego  
[Iwona Loewe, Magdalena Pastuchowa] 
• Filologia polska a/i retoryka: powrót do korzeni  
[Jakub Z. Lichański]  
• Czy antyhumanizm jest szkole potrzebny?
[Karolina Wawer] 
JAKI JEST UCZEŃ, STUDENT I DOKTORANT XXI WIEKU?
• „Częściowo niepotrzebny”? Rola języka polskiego w ocenie uczniów szkół gimnazjalnych i podstawowych
[Zofia Budrewicz, Maria Sienko] 
• Nasi uczniowie. Co o nich wiemy?  
[Krzysztof Biedrzycki]  
• Edukacja ucznia dysfunkcyjnego w polskim systemie szkolnictwa – problemy i implikacje dydaktyczne
[Danuta Jastrzębska-Golonka, Agnieszka Rypel] 
• Uczeń na lekcjach (nieczytanej?) literatury
[Anna Janus-Sitarz]
• Olimpiada Literatury i Języka Polskiego – czyli o kształceniu polonistycznym z pewnego dystansu
[Tomasz Chachulski] 
• Kim jest, jaki(a) jest student(ka) polonistyki XXI wieku. Rekonesans badawczy  
[Ewa Jaskółowa, Bernadeta Niesporek-Szamburska]
• Zamknięcie w opozycjach. Studenckie wprawki interpretacyjne na studiach licencjackich
[Grażyna Tomaszewska]
• Skopiować, spisać, skleić, czyli zmagania ze słowem studentów polonistyki (na przykładzie prac dyplomowych)
[Alicja Jakubowska-Ożóg]
• ...wiele fałdów mający: multipleksowy umysł na multiwersytecie...  
[Kordian Bakuła] 
• Student-polonista. Obraz niedokończony...  
[Małgorzata Pachowicz] 
• Studia polonistyczne według indywidualnego planu i programu nauczania. Z własnego doświadczenia
[Dominik Borowski] 
• Doktorzy – twórcza elita społeczna. Możliwa? Potrzebna? Niezbędna?  
[Małgorzata Czermińska] 
• Studia trzeciego stopnia – między egalitaryzmem a elitaryzmem  
[Sławomir Buryła] 
• Twórcze pisanie dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku
[Jerzy Madejski, Urszula Bielas-Gołubowska]
DYLEMATY SZKOLNEGO I UNIWERSYTECKIEGO
NAUCZYCIELA POLONISTY: PO CO I CZEGO UCZYĆ?
• Komu opowiadać o przeszłości literatury polskiej
[Ryszard Koziołek] 
• O powinnościach dydaktyki wobec języka ojczystego
[Tadeusz Zgółka] 
• Apologia i apoteoza, czyli spis lektur na studiach
[Dorota Heck] 
•  Sienkiewicz po raz dwudziesty trzeci  
[Daniel Brzeszcz]
• Po przejściu barbarzyńców… Tradycja, wartości i język w edukacji polonistycznej  
[Małgorzata Karwatowska, Ewa Dunaj, Beata Jarosz] 
• Miejsce literatury najnowszej w polonistyce akademickiej. Antropologia. Kompetencje interpretacyjne. Jednostkowe czytanie  
[Anna Włodarczyk]   
• Literatura najnowsza w szkole. Obecna czy nieobecna?
[Anna Adamczuk-Stęplewska]
• Literatura współczesna w szkole ponadpodstawowej
[Tomasz Wroczyński] 
• Historia literatury staropolskiej i oświecenia jako przedmiot akademickiej dydaktyki polonistycznej  
[Maciej Parkitny]
• Bez lektury i rozmowy – czy takiej szkoły chcemy?
[Grzegorz Zając]
• Kanon literacki a liberal education: społeczny sens pewnej debaty  
[Daniel Kontowski] 
• Nauczanie literatury jako wyzwa(la)nie i wyznanie
[Dariusz Szczukowski] 
• Treści aksjologiczne w programach nauczania języka polskiego na poziomie szkoły gimnazjalnej – diagnoza i refleksja krytyczna  
[Paweł Sporek] 
NAUCZYCIEL POLONISTA WOBEC NOWYCH WYZWAŃ
• Jak uratować polonistykę szkolną od zagłady? Głos nauczyciela – realisty  
[Stanisław Bortnowski]
• Język polski jako hybryda. O przedmiocie szkolnym i jego reorganizacji  
[Marta Rusek] 
• Język polski w ryzach metodyki przedmiotu  
[Ewa Nowel, Kornelia Rybicka]  
• Dylematy współczesnego nauczyciela. Między samoświadomością a wypaleniem zawodowym
[Patrycja Huget, Agnieszka Guzik]
• Być polonistą? (Phronesis. Askesis. Effectivus)
[Marta Chrabąszcz] 
• Drama(t) polonisty, czyli gdzie szukać inspiracji, aktywności, refleksji?  
[Magdalena Kaliszewska-Henczel]
• Po dyplomie i po dyplomowaniu, czyli „polonista w ciągłym ruchu”  
[Agnieszka Kania]  
• Polonista – przydatny? Potrzebny? Do czego?
[Daria Murlikiewicz]
• Kulturowy system immunologiczny – polonistyka XXI wieku
[Marta  Zagnieńska]  
• Marzenia i złudzenia polonisty w dobie wyzwań płynnej rzeczywistości
[Maciej Pabisek] 
• Powołany na bunt, czy wyjęty z „Dnia świra” – o kondycji polonisty refleksja praktyka  
[Sławomir Osiński] 
• Twoja mowa cię nie zdradza! O kształceniu polonistycznym w kontekście regionalnej świadomości uczniów  
[Krystian Węgrzynek] 
• Polonista jako animator kultury  
[Marek Kochanowski] 
• Kształcenie kompetencji kulturowej uczniów i studentów polonistyki wobec założeń programowych edukacji polonistycznej
[Grażyna Różańska] 

Tom II

POLONISTYKA CYFROWEJ ERY
• Cyberuczeń, cyberstudent i cybernauczyciel w rzeczywistości edukacyjnej XXI wieku. Koniec ery pośredników?  
[Beata Gromadzka]  
• Rola kompetencji kulturowych i medialnych w kształceniu polonistycznym  
[Agnieszka Ogonowska] 
• Platforma Moodle w uniwersyteckiej dydaktyce polonistycznej (językoznawczej) – szanse i zagrożenia
[Iwona Burkacka, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak]
• Polonista w erze dygitalizacji  
[Aleksandra Dziak]
• Nauczanie literatury cyfrowej. Trochę wątpliwości i o wiele więcej zysków  
[Urszula Pawlicka] 
• Multimedialne moduły tematyczne jako narzędzie pracy ponowoczesnego szkolnego polonisty  
[Anna Ślósarz] 
• Nowi poloniści wielomedialni, czyli z pamiętnika akademika  
[Witold Bobiński] 
• Polonistyczne (r)ewolucje w cyberprzestrzeni
[Lidia Gąsowska] 
• Praca w chmurze jako element nauki języka polskiego w gimnazjum  
[Agata Poręba] 
• Internet w polonistycznej dydaktyce uniwersyteckiej – zagrożenia i pożytki  
[Małgorzata Krzysztofik] 
• Cyfrowe słowa... Nowoczesne aplikacje multimedialne w kształceniu polonistycznym (etap wczesnoszkolny)
[Anna Wileczek, Izabela Jaros] 
• Polonista jako badacz i osoba pracująca w przemyśle gier komputerowych  
[Adam Flamma] 
• Epodręcznik i otwarte zasoby edukacyjne na lekcjach języka polskiego  
[Paweł Spyra]
• Eksiążki, epodręczniki – nowa jakość czy nowe opakowanie?  
[Marta Szymańska]  
• Nowoczesne formy kontaktu i współpracy szkoły z rodzicami  
[Agnieszka Handzel] 
• „Wielki słownik języka polskiego” w pracy nauczyciela polonisty  
[Renata  Przybylska,  Monika  Biesaga]   
JAK ZATRZYMAĆ UCIECZKĘ Z GALAKTYKI GUTENBERGA?
• Literatura w społeczeństwie medialnym  
[Andrzej Hejmej] 
• Dydaktyka regresywna, czyli czego trzeba się oduczyć, żeby uczyć lektury  
[Krystyna Koziołek] 
• Arcydzieła czy skandale? O sztuce i literaturze „trudnej” w dyskursie edukacyjnym  
[Anna Pilch] 
• Lektury szkolne i pozaszkolne – ciągłość i zmiany w postawach czytelniczych gimnazjalistów  
[Zofia Zasacka]
• Nauczyciele poloniści wobec (nie)możliwości czytelniczych gimnazjalistów  
[Piotr Kalwiński] 
• Dlaczego moi uczniowie czytają lektury?  
[Joanna Łach] 
• Emocjonalny i profesjonalny odbiór literatury w szkole w świetle badań psychologicznych  
[Jan Zdunik]  
• Uczniowskie spotkania z teorią literatury, czyli jak „cyfrowy tubylec” czyta poezję współczesną? Obecność terminów teoretycznoliterackich w pracach interpretacyjnych
powstałych w toku badania Szkoła samodzielnego myślenia
[Iwona Wróbel]  
• Historia w kanonie lektur z perspektywy uczniów i studentów polonistyki  
[Dorota Karkut]  
• O szkolnej i pozaszkolnej odpowiedzialności za edukację czytelniczą  
[Dorota Sieroń-Galusek]
NAUCZYCIEL SZKOLNY WOBEC POKOLENIA LEKTUROWYCH EMIGRANTÓW
• Poezja najnowsza w świadomości licealistów. O kilku spotkaniach z wierszami Marcina Świetlickiego
[Małgorzata Gajak-Toczek]
• Nowe spojrzenie na biografie pisarzy i poetów – edukacyjne możliwości narzędzi internetowych  
[Agnieszka Kulig] 
• Dziady – dodaj do ulubionych? Czyli parę uwag o czytaniu lektur w dobie Facebooka  
[Agnieszka Tomasik] 
• Bariera języka w nauczaniu literatury staropolskiej
[Ewa Kaczyńska] 
• Klucze do twórczości Cypriana Norwida w nowoczesnej szkole  
[Wioletta Żórawska] 
• Wyprawy w mikrokosmos wiersza. Lekcje interpretacji poezji w szkole bliskiego czytania  
[Piotr Michałowski] 
• O marzeniach Popielątka i turbota, czyli w niebajkowym (?) świecie stereotypów płciowych  
[Karolina Kwak] 
• Baśń w szkole – wobec zwrotu narratywistycznego i performatywnego  
[Wiesława Wantuch] 
• Zabawy literackie w gazetce szkolnej  
[Dorota Bielawska] 
• Klucz (nie tylko wiolinowy) do literatury. O muzyce na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej  
[Biserka Čejović] 
• Karnawał literatury w czasie marnym, czyli gimnazjalne festiwale beletrystyki  
[Dorota Kaleciak]
PANEL PISARZY
• Kto nas czyta? O kształceniu dobrego czytelnika 
[Wojciech Bonowicz, Stefan Chwin, Olga Tokarczuk, Grzegorz Jankowicz]

Tom III

• Dydaktyka polonistyczna wobec nowych kompetencji języka i multimediów  
[Urszula Żydek-Bednarczuk]
• W poszukiwaniu koncepcji kształcenia językowego – czyli co trzeba zmienić w szkolnym kształceniu językowym, by stało się ono skuteczne
[Jadwiga Kowalikowa] 
• Czym w podstawie programowej jest świadomość językowa?  
[Jerzy Bartmiński]
• Działania na tekście
[Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska]
• Kształcenie kompetencji komunikacyjnych nauczycieli polonistów  
[Marlena Fota] 
• Aby zrozumieli mnie inni. O kształceniu kompetencji komunikacyjnych uczniów gimnazjum
[Joanna Gaweł] 
• Znajomość języka a wiedza o języku. Uwagi o uczeniu nauczania języka polskiego  
[Jolanta Tambor]
• O (nie)obecności ortografii w podręcznikach szkolnych
[Danuta Krzyżyk, Helena Synowiec] 
NAUKA O JĘZYKU A KSZTAŁCENIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNYCH W SZKOLE I NA UNIWERSYTECIE SPRAWDZANIE KOMPETENCJI POLONISTYCZNYCH. KONCEPCJE EGZAMINOWANIA
• O tekstocentryzmie matury polonistycznej od roku 2015
[Sławomir Jacek Żurek] 
• Gatunki tekstu na pisemnym egzaminie maturalnym od 2015 roku  
[Jolanta Nocoń]
• Retoryczna organizacja wypowiedzi uczniowskiej na maturze ustnej  
[Tadeusz Zgółka] 
• Jaki model absolwenta – użytkownika języka polskiego wpisano w koncepcję egzaminów zewnętrznych?
[Beata Udzik]
• Wyniki Sprawdzianu po klasie szóstej jako informacja zwrotna dla nauczyciela. Wnioski i wyzwania na przyszłość
[Katarzyna Łobos]
JĘZYK POLSKI – SWÓJ CZY OBCY? POLONISTYKA W POLSCE I ZA GRANICĄ WOBEC PROBLEMÓW WIELOKULTUROWOŚCI
• Polonista, ale jaki? Pogranicza dydaktyki polonistycznej
[Anna Seretny, Ewa Lipińska]
• Aby polski nie stał się językiem obcym – o potrzebie zmian w kształceniu dzieci i młodzieży poza granicami kraju
[Anna Czeniek] 
• Nauczanie języka polskiego na Grodzieńszczyźnie. Diagnozy i perspektywy  
[Katarzyna Konczewska] 
• Polonistyka transkulturowa  
[Anna M. Szczepan-Wojnarska]
• Polonocentryczny dyskurs edukacyjny: ramy, poetyka, transgresje  
[Marek Pieniążek] 
• Jak sprawić, by uczniowie stali się „badaczami Inności”?
[Ewelina Strawa]
UNIWERSYTECKIE PRZYGOTOWANIE POLONISTÓW DO ZAWODU NAUCZYCIELA
• Od efektów kształcenia do wymagań szczegółowych. Przygotowanie polonisty do pracy w szkole
[Jerzy Kaniewski] 
• Między oczekiwaniami a możliwościami. Uwarunkowania kształcenia nauczycieli polonistów  
[Elżbieta Awramiuk, Anna Kietlińska]
• Spowiedź przyszłego nauczyciela polonisty 
[Danuta Łazarska]
• Indywidualna praca z uczniem jako element praktyk nauczycielskich  
[Małgorzata Furgała]
• Literatura, dziecko i życie. Jak uczyć literatury dziecięcej przyszłych nauczycieli polonistów?  
[Dorota Michułka]
• Polonista – terapeuta? Praca z uczniem niedostosowanym społecznie w świetle nowych regulacji prawnych
[Iwona Kołodziejek] 
• Korelacja kierunków i specjalności na studiach polonistycznych wobec wyzwań rynku pracy – argumenty za i przeciw  
[Ewelina Anna Szymczak] 
• Techniki efektywnego czytania i uczenia się w dydaktyce uniwersyteckiej  
[Anita Całek] 
Rezolucje I Kongresu Dydaktyki Polonistycznej 
Indeks (t. 1–3)