Konteksty przełomu 1944–1945… to kontynuacja wcześniejszego opracowania pt. Dramatyczny rok 1943. Postawy i zachowania społeczeństwa polskiego w rozstrzygającym roku II wojny światowej (Rzeszów–Kraków 2012). Autor stara się odpowiedzieć na zasadnicze pytanie: w jakiej kondycji społeczeństwo polskie po dramatycznych doświadczeniach wojny i okupacji (niemieckiej i sowieckiej), „wychodziło” z tego kataklizmu i traumy „spotykając” się z rozwiązaniami finalnymi, które nie były ani planowane, ani przewidywane – szczególnie w początkowym okresie wojennych zmagań – ani powszechnie oczekiwane. Były też podejmowane przede wszystkim przez „innych”, właściwie bez aktywnego i decyzyjnego czy współdecyzyjnego udziału państwa i społeczeństwa polskiego. Całość ma charakter interdyscyplinarny; autor, analizując postawy, zachowania, nastroje i strategie postępowania odwołuje się nie tylko do źródeł historycznych, literackich, ale również do socjologii, psychologii społecznej, antropologii i pedagogiki. Dostrzega zarówno procesy społeczne, polityczne, jak i mentalne oraz świadomościowe zachodzące w społeczeństwie polskim tego czasu. Próbuje je wyjaśnić i zrozumieć.

Jacek Chrobaczyński - historyk, profesor zwyczajny, kierownik Katedry Najnowszej Historii Polski w Instytucie Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Specjalizuje się w najnowszych dziejach Polski i powszechnych, historii Krakowa, biografistyce, socjo- i psychohistorii oraz antropologii historycznej. Autor kilkunastu książek i blisko dwustu publikacji pomniejszych. Współpracownik Państwowego Muzeum Auschwitz–Birkenau i Instytutu Pamięci Narodowej, współorganizator Kongresów: "Polska – Rosja. Trudne sprawy. Trzy narracje: historia – literatura – film" oraz Kongresów Zagranicznych Badaczy Dziejów Polski.

Spis treści

Wstęp          

Rozdział I. 
Konteksty przełomu 1944-1945 jako problem badawczy   

Rozdział II.
Perspektywa końca wojny i okupacji w świadomości, postawach, zachowaniach oraz wyborach społeczeństwa.        

Rozdział III.
„Burza” i dramat powstania warszawskiego. Refleksy z wczoraj i dzisiaj  

Rozdział IV.
Rewolucja czy rewolta? PKWN i jego Manifest
 
Rozdział V.
Dwie codzienności: Polska PKWN-owska i Polska pod niemiecką okupacją. Polaryzacja postaw, mentalności i wyborów   

Rozdział VI.
Dramat Wojska Polskiego. Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. „Bez mundurów my żołnierze” – wojsko konspiracyjne i „spóźnieni do Andersa” 
 
Rozdział VII.
Przegrani zwycięzcy. Polski finał II wojny światowej. Społeczna trauma. Trudny czas wyborów i deklaracji       

Epilog:
Stalinizm: okupacja – niepodległość – suwerenność. Dylematy postaw, zachowań i wyborów społecznych.        

Zakończenie

Słownik najważniejszych terminów i pojęć

Źródła i bibliografia

Indeks osobowy