Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 116

W intelektualnej relacji Martina Heideggera i Hannah Arendt – jednych z najbardziej wpływowych myślicieli XX wieku – uwidaczniają się najistotniejsze zwroty w najnowszej filozofii oraz historii Zachodu: dramat totalitaryzmu, rozpad tradycyjnych kategorii metafizycznych i politycznych, konieczność mozolnego wykuwania nowego języka opisu rzeczywistości. Tezę książki wyraża przekonanie, że odpowiedź Arendt na filozofię Heideggera, udzielona w szerokim kontekście zmagań obojga myślicieli z filozoficzną tradycją Zachodu, otwiera także nowy horyzont do przemyślenia relacji między pedagogiką a filozofią. Praca ta rozpoczyna się od krytycznej rekonstrukcji pojęć, tradycyjnie spajających pedagogikę z filozofią. Następnie, stanowi rozwinięcie tezy Arendt o zerwaniu nici tradycji, umiejscowionej w kontekście filozofii Heideggera oraz jego uwikłania w nazizm, a także, w konsekwencji, stawia pod znakiem zapytania tradycyjną relację między filozofią a pedagogiką. W końcowych partiach książki powraca problem dialogu między filozofią, myśleniem, pedagogiką i edukacją uniwersytecką w czasie, którego ramy polityczne i etyczne wyznacza już nie ciągłość tradycji, lecz cezura XX-wiecznych totalitaryzmów.

Paulina Sosnowska – adiunkt, kierownik Zakładu Filozoficznych Podstaw Pedagogiki Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, zajmuje się filozofią wychowania oraz filozofią kontynentalną, w szczególności niemiecką. Tłumaczka literatury filozoficznej z języka niemieckiego i angielskiego.

SPIS TREŚCI

SŁOWO WSTĘPNE

CZĘŚĆ I. TRADYCJA FILOZOFICZNA I PEDAGOGIKA
ROZDZIAŁ 1: PAIDEIA PLATOŃSKIEJ JASKINI
Heidegger: ontologiczna wykładnia Platońskiej paidei
Arendt: polityczna wykładnia Platońskiej paidei
Paideia to nie Bildung
ROZDZIAŁ 2: NIEMIECKA IDEA BILDUNG
Humboldt I: Idealizm – neohumanizm – liberalizm
Humboldt II: Idea uniwersytetu
Arendt: Bildung i asymilacja
ROZDZIAŁ 3: AUTENTYCZNOŚĆ – PEDAGOGICZNA OBIETNICA HEIDEGGERA
Kontekst
Bycie i czas jako pedagogika
Bycie i czas jako filozofia polityczna?
CZĘŚĆ II. FILOZOFIA I PEDAGOGIKA NA ROZSTAJU
ROZDZIAŁ 4: ZERWANIE NICI TRADYCJI I ZERWANIA HEIDEGGERA
Zerwanie Heideggera z własną myślą
Tradycja pokonana. Heidegger zrywa z Platonem i z ideą uniwersytetu
Arendt: przemyśleć zerwanie
ROZDZIAŁ 5: CZYTANIE SOFISTY
Arystoteles Heideggera
Arystoteles Arendt
Arystoteles: nieodrodny uczeń Platona
ROZDZIAŁ 6: WOLNOŚĆ I ŚWIAT (HEIDEGGER – ARENDT – BLUMENBERG)
Świat Heideggera – przeciw Kartezjuszowi
Podwójny świat Arendt
Odpowiedź Blumenberga
Oporny modernizm Arendt. Wolność
CZĘŚĆ III. PEDAGOGICZNA OBIETNICA FILOZOFII
ROZDZIAŁ 7: „ZASADA PEDAGOGICZNA”: KONDYCJA LUDZKA I SIŁA PRECEDENSU
„Co” i „kto”, czyli różnica między naturą ludzką a kondycją ludzką
Herder i „zasada pedagogiczna”
Zrozumieć siłę precedensu: Arendt, Foucault, Agamben
ROZDZIAŁ 8: MYŚLENIE JAKO OBIETNICA
Skandal niemyślenia
Co zwie się myśleniem?
Uniwersytet między czasem minionym a przyszłym

POSŁOWIE
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
SUMMARY