Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 120
Niniejsza książka nie jest ani historią psychoanalizy w Polsce, ani historią „polskiej psychoanalizy”. To rekonstrukcja podejmowanych przez pierwszych zwolenników Zygmunta Freuda prób zaszczepienia jego teorii polskiej inteligencji – tych udanych, jak i tych, które zakończyły się porażką. Każda część pracy zogniskowana jest na jednym z członków Wiedeńskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego i jego wysiłkach w tym zakresie. Omówiona została działalność Ludwika Jekelsa, Heleny Deutsch, Beaty Rank, Eugenii Sokolnickiej i Gustawa Bychowskiego, a także psychoanalitycznych pedagogów: Zygfryda Bernfelda oraz sióstr Berty i Stefanii Bornstein. Głównym celem było wydobycie pewnej zapomnianej formacji środkowoeuropejskiego modernizmu, stąd obecność wielu bohaterów dalszego planu oraz obszernego tła społeczno-kulturowego. Emisariusze Freuda przynoszą zbiorową biografię całego pokolenia kosmopolitycznych intelektualistów, współtwórców najważniejszego projektu emancypacyjnego przełomu wieków, kobiet i mężczyzn dramatycznie odczuwających potrzebę zmieniania świata, łączących praktykę psychoanalityczną z radykalnym socjalizmem i zdecydowanymi poglądami feministycznymi. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego przed II wojną światową nie udało się w Polsce założyć oddziału Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego, a osoby najbardziej zaangażowane w te starania figurują dziś w leksykonach jako psychoanalitycy amerykańscy.
„Badacz transferu kończy swoją pracę tam, gdzie zaczyna ją ten, kto poszukuje recepcji sensu stricte: recepcja oznacza, że transfer kulturowy uznać trzeba za dokonany. W tej książce interesuje mnie nie fakt późnomiędzywojennej popularności psychoanalizy, lecz sam rozpoczęty wraz z jej narodzinami proces, który doprowadził do tego, że pod koniec lat trzydziestych „cała Warszawa” czyta Wstęp do psychoanalizy, a na scenie triumfy święci Freuda teoria snów Antoniego Cwojdzińskiego. Moim punktem wyjścia nie jest zatem kultura polska. Nie obserwuję tego, co do niej trafia i w jaki sposób jest do niej przyswajane. Odwracam tę relację, skupiając się na samym Freudzie i jego pierwszych zwolennikach: zajmują mnie drogi rozpowszechniania się freudyzmu, a nie jego recepcja. Szczególnie zaś chodzi mi o przypomnienie najważniejszych aktorów kulturowego transferu i podejmowanych przez nich wysiłków” (ze Wstępu).
Lena Magnone (ur. 1980) – absolwentka Wydziału Polonistyki, Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych oraz Interdyscyplinarnego Podyplomowego Studium Kształcenia Tłumaczy na Uniwersytecie Warszawskim. Doktorat w zakresie literaturoznawstwa obroniła w 2007 roku. Autorka monografii Maria Konopnicka. Lustra i symptomy (słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011). Wydała z rękopisów Listy do synów i córek Konopnickiej (Wydawnictwo IBL, Warszawa 2010). Artykuły na temat literatury i psychoanalizy zamieszczała na łamach m.in. „Pamiętnika Literackiego”, „Przeglądu Filozoficznego”, „Przeglądu Filozoficzno-Literackiego”, „Kronosa”, „Wielogłosu”, „Poznańskich Studiów Polonistycznych”, „Przeglądu Humanistycznego” czy „Kontekstów”. Laureatka programu „Zostańcie z nami” Fundacji Tygodnika „Polityka” (2007) oraz stypendium MNiSW dla wybitnych młodych naukowców (2015–2018). Pracuje na Wydziale Polonistyki UW, wykłada również na podyplomowych Gender Studies w Instytucie Badań Literackich PAN.
SPIS TREŚCI
TOM I
WSTĘP
Transfer kulturowy
Pole psychoanalizy
Strategie pariasów
Emisariusze Freuda
CZĘŚĆ I: LUDWIK JEKELS
Rozdział 1: Właściciel sanatorium
Właściciel sanatorium
Zapolska w Bystrej
Święto nauki polskiej
Polscy freudyści przesyłają wyrazy uznania
Warszawskie Towarzystwo Lekarskie
Zoë
Rozdział 2: Wysłannik Freuda na „nasz kraj”
Freud w Wydawnictwie Altenberga
II Zjazd Neurologów, Psychiatrów i Psychologów Polskich
Szkoła Lwowska wobec psychoanalizy
Klerk i freudyści
Rozdział 3: Terapeutyczny nihilista
Polska Biblioteka Psychoanalityczna
Z psychologii litości
Wiedeń, Sztokholm, Nowy Jork
CZĘŚĆ II: HELENA DEUTSCH
Rozdział 1: Galicyjska new woman
Galicyjska new woman
Rewolucja psychoanalityczna
Psychologia kobiet
Rozdział 2: Autobiografie Heleny Deutsch
Autobiografia
Patologiczne kłamstwo
George Sand, kobiecy los
Osobowość „jak gdyby” (Was ist da los?)
Jak gdyby autobiografia?
CZĘŚĆ III: BEATA RANK
Żona Ranka
Psychoanaliza i antropologia
Z dziennika Anaïs Nin
TOM II
CZĘŚĆ IV: EUGENIA SOKOLNICKA
Rozdział 1: Pionierka psychoanalizy we Francji
Kutnerka
Z Budapesztu do Paryża
Sześć seansów
Rozdział 2: Dziwna historia awangardy
Psychoanalityk w podróży
Na początku była libido?
Przybyszewska
CZĘŚĆ V: „PEDAGOGICZNI ANALITYCY CZY ANALITYCZNI PEDAGODZY…”
Zygfryd Bernfeld
Siostry Bornstein
„Doktor Korczak ma głos!”
CZĘŚĆ VI: GUSTAW BYCHOWSKI
Rozdział 1: Polski freudysta
Polski freudysta
Ich „Przegląd” i nasze „Wiadomości”
Dusza Słowackiego
Rozdział 2: Wstęp do psychoanalizy
Z katalogu Wydawnictwa Przeworskiego
„Łydka nie znaczy Freud”
Psychoanaliza na scenie
Zburzona świątynia
Koda („Co ma pan przeciwko doktorowi Krokowskiemu?”)
Lista skrótów tytułów czasopism i wydawnictw ciągłych obowiązujących w publikacji
Bibliografia przedmiotu
Indeks nazwisk
Skrócony spis treści obu tomów
TOM I
Wstęp
Część I Ludwik Jekels
Część II Helena Deutsch
Część III Beata Rank
Lista skrótów tytułów czasopism i wydawnictw ciągłych obowiązujących w publikacji
TOM II
Część IV Eugenia Sokolnicka
Część V„Pedagogiczni analitycy czy analityczni pedagodzy...”
Część VI Gustaw Bychowski
Koda („Co ma pan przeciwko doktorowi Krokowskiemu?”)
Lista skrótów tytułów czasopism i wydawnictw ciągłych obowiązujących w publikacji
Bibliografia przedmiotu
Indeks nazwisk
Lena Magnone
Lena Magnone (ur. 1980) – absolwentka Wydziału Polonistyki, Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych oraz Interdyscyplinarnego Podyplomowego Studium Kształcenia Tłumaczy na Uniwersytecie Warszawskim. Doktorat w zakresie literaturoznawstwa obroniła w 2007 roku. Autorka monografii Maria Konopnicka. Lustra i symptomy (słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011). Wydała z rękopisów Listy do synów i córek Konopnickiej (Wydawnictwo IBL, Warszawa 2010). Artykuły na temat literatury i psychoanalizy zamieszczała na łamach m.in. „Pamiętnika Literackiego”, „Przeglądu Filozoficznego”, „Przeglądu Filozoficzno-Literackiego”, „Kronosa”, „Wielogłosu”, „Poznańskich Studiów Polonistycznych”, „Przeglądu Humanistycznego” czy „Kontekstów”. Laureatka programu „Zostańcie z nami” Fundacji Tygodnika „Polityka” (2007) oraz stypendium MNiSW dla wybitnych młodych naukowców (2015–2018). Pracuje na Wydziale Polonistyki UW, wykłada również na podyplomowych Gender Studies w Instytucie Badań Literackich PAN