O książce

Wiele lat temu, ucząc w amerykańskiej szkole filmowej, poprosiłem studentów, aby wycięli sobie z papieru okulary, których otwory będą w proporcji klatki filmowej: 3 na 4 centymetry. Chciałem im uświadomić, że tak jak język składa się z liter, wyrazów i zdań, gramatykę filmu tworzą ruchome klatki, ułożone w sceny i sekwencje. W każdej sekundzie projekcji filmowej jest tych klatek 24, w każdej minucie – 1444, w każdej godzinie – 67 866. Do wszystkich moich filmów nakręciłem prawie 4 miliony klatek.

Kino-ja to autobiograficzny album–komiks, zawierający ponad 2000 kadrów filmowych opisujących moje losy: dziecka uratowanego z Holokaustu, dziennikarza telewizyjnego i reżysera filmowego, który w wieku 32 lat wyemigrował z Polski, najpierw do Danii, a potem do Stanów Zjednoczonych.

Recenzje

W latach 60. ubiegłego wieku Marian Marzyński należał do najpopularniejszych ludzi w Polsce: był pomysłodawcą i prowadzącym chętnie oglądanych programów telewizyjnych (Turniej Miast!); jako autor debiutanckiego dokumentu Powrót statku został w 1964 roku podwójnym (Złoty Lajkonik i Złoty Smok za jednym zamachem) laureatem Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Od tamtego czasu przeszedł długą drogę. W ramach pomarcowej emigracji wyjechał do Stanów, gdzie znakomicie odnalazł się jako dokumentalista (nakręcił dziesiątki filmów w różnych częściach świata), ale także jako nauczyciel filmowania (jednym z jego uczniów jest Gus Van Sant). Życie w kadrach filmowych to opowieść o tej drodze – pasjonująca nie tylko ze względu na swoją tematyczną zawartość, ale także na nowatorską konstrukcję książki o filmie. Narracji literackiej towarzyszy druga, obrazowa, którą ogląda się nie jak album, ale jak dzieło ekranowe.   

prof. Tadeusz Lubelski

Marian Marzyński rejestruje z kamerą w ręku rzeczywistość, którą sam wyzwala z milczenia. Staje się jej nieodłączną częścią i klatkami filmów opowiada własne życie. Duży plan wydarzeń, wdzierającą się w życie historię, zapisuje obrazami, w których do głosu dochodzą silne ludzkie uczucia, nasycone szczegółem wielomówne chwile.

Jego polskie doświadczenie wynikło ze zderzenia pełnego niebywałej energii i inwencji człowieka, wrażliwości wolnej od obiegowych klisz, z matnią zakazów, lęku i donosicielstwa. Ale i wtedy, i potem, już w innym świecie, między miłością do życia i gorzką nad nim refleksją, wbrew bólowi utraty, górę bierze afirmacja istnienia, jego odnowicielskiej siły. Najlepszy hołd, jaki można przeszłości oddać – przez czułą pamięć i wzruszenie.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  

prof. Andrzej Lam

Marian Marzyński (1937) – wybitny polski scenarzysta i reżyser filmów dokumentalnych, od lat tworzący filmy w USA. Podczas II wojny światowej jako Polak o żydowskich korzeniach trafił do warszawskiego getta, z którego został wyprowadzony na aryjską stronę i ocalony przez ludzi dobrej woli. Swoją karierę dokumentalisty rozpoczął w Polskim Radiu w latach 50.  W następnej dekadzie zasłynął jako reporter telewizyjny i twórca programów TV, takich jak Turniej miast, Lot czy Wszyscy jesteśmy sędziami. Jego debiut filmowy – Powrót statku (1963), wprowadził na grunt polski cinéma vérité – nowy sposób kręcenia dokumentów. W ten sposób Marzyński dołączył do grona czołowych twórców kina faktów w Polsce.

Po marcu 1968 reżyser wyemigrował do Danii, gdzie kontynuował pracę w telewizji, kręcąc między innymi unikalny film o Polakach żydowskiego pochodzenia, którzy znaleźli się w Kopenhadze. W latach 70. wyjechał do USA, gdzie rozpoczął karierę wykładowcy w renomowanej szkole filmowej Rhode Island School of Design (jego uczniem był sławny amerykański reżyser, Gus van Sant). W latach 80. rozwinął swoją karierę reżysera filmów dokumentalnych w USA, sięgając – jako pierwszy polski reżyser – po odkrywaną wówczas metodę dokumentu autobiograficznego.

Bez ograniczeń cenzuralnych, na jakie skazani byli filmowcy w Polsce, z perspektywy twórcy odwiedzającego rodzinny kraj, swoim świetnym Powrotem do Polski (Return to Poland, 1980) Marzyński rozpoczął serię dokumentów pokazujących ruch „Solidarności” oraz dekadę stanu wojennego. W następnych latach odniósł szereg sukcesów jako dokumentalista w USA (nagrody Emmy, m.in. za dokument o katastrofie lotniczej), realizując filmy, w których porusza tematykę amerykańskiej tożsamości w kraju tworzonym przez kolejne fale emigrantów.

W twórczości tego wybitnego scenarzysty i reżysera kluczowe miejsce zajmuje tematyka Holocaustu, w sposób dramatyczny wpleciona w jego własną biografię. Poświęcił jej szereg filmów, pośród których – obok Żydowskiej matki czy Żyda wsród Niemców – szczególne miejsce zajmuje epicki, trzygodzinny Shtetl (1996), poruszająca opowieść o dziejach żydowskich mieszkańców Brańska, małego miasteczka na wschodzie Polski, których reżyser odnalazł w różnych zakątkach świata. Za tą niezwykłą odyseję filmową Marzyński otrzymał Grand Prix na prestiżowym festiwalu Cinema du Réel w Paryżu oraz główną nagrodę międzynarodowego festiwalu w Jerozolimie. Jego film zainspirował mieszkającą w USA pisarkę, Evę Hoffman, do napisania głośnej książki o brańskich Żydach, noszącej ten sam tytuł co film Marzyńskiego.

 W 2004 roku, po blisko 30 latach zbierania materiału filmowego, reżyser ukończył Anyę, filmowy portret swojej córki, a zarazem jeden z najbardziej niezwykłych tytułów w jego dorobku. Temat dzieciństwa w obliczu Zagłady stał się podstawą jego najnowszego dzieła, poruszającego filmu-wyznania Nigdy nie zapomnij kłamać. W tej dokumentalnej opowieści o żydowskich dzieciach ocalonych z warszawskiego getta Marzyński połączył narrację o swojej biografii z historiami kilkorga innych osób, które latem 2011 roku wyruszyły wraz z nim w wyjątkową podróż w czasie, ku mrocznym i tragicznym czasom swego dzieciństwa.

prof. Mikołaj Jazdon

Felieton Tadeusza Sobolewskiego w czasopiśmie "Kino"

Platynowy zamek dla Mariana Marzyńskiego

Wywiad Mariana Marzyńskiego z Iwoną Demską "Kultura w walizce"

Wywiad w Programie 2 Polskiego Radia

Wywiad w Radiu Gdańsk

Wywiad w Radiu Kraków

Audycja w Radiu Rzeszów

Audycja w Radiu Opole

Relacja audio ze spotkania w Muzeum POLIN

Recenzja w Studio Opinii

Życie po przeżyciu – reportaż w Radiu Olsztyn

Spis treści